بسم الله الرّحمن الرّحيم
و صلّى اللّه على محمّد و آله الطّاهرين و لعنة الله على اعدائهم اجمعين
حقیقت مرگ از دیدگاه قرآن کریم
بر اساس آیات قرآن کریم، مرگ تنها انتقال از نشئه‌ای به نشئه دیگر است و آنچه جان انسان و انسانیت به آن تعقل می‌گیرد در این میان نابود نخواهد شد.
یادآوری مرگ و رفتن از دنیا برکات و آثار زیادی در سبک زندگی ما دارد. هشیار شدن نسبت به آزمون‌ها و ابتلائات دنیایی و درک درست خوشی‌ها و رنج‌ها در این عالم، همه در گرو شناخت درست از هدف خلقت است تا بدانیم که زندگی ما در این مرحله از دنیا تنها برهه‌ای است که مقام و جایگاه ما در عالم برزخ و سپس در عالم بعد از قیامت مشخص می‌کند.
برای شناخت بهتر موضوع مرگ و عوالم بعد از آن، به بررسی بخش‌هایی از سخنان گهربار علامه محمدحسین طباطبایی رحمه الله علیه، صاحب تفسیر شریف المیزان پرداخته است.
حقیقت مرگ
سؤال: حقیقت مرگ چیست؟
پاسخ: خداوند سبحان حقیقت مرگ را در آیه‌ای از قرآن بیان نموده و فرموده است: «نَحْنُ قَدَّرْنا بَیْنَکُمُ الْمَوْتَ وَ ما نَحْنُ بِمَسْبُوقینَ؛ عَلی أَنْ نُبَدِّلَ أَمْثالَکُمْ وَ نُنْشِئَکُمْ فی ما لا تَعْلَمُونَ؛ ما در میان شما مرگ را مقدّر ساختیم و هرگز کسی بر ما پیشی نمی‌گیرد، تا گروهی را به جای گروه دیگری بیاوریم و شما را در جهانی که نمی‌دانید آفرینش تازه‌ای بخشیم.»
یعنی ما مسبوق به علل نیستیم، و کار ما یعنی میراندن شما روی این اساس است: «عَلی أَنْ نُبَدِّلَ أَمْثالَکُمْ وَ نُنْشِئَکُمْ فی ما لا تَعْلَمُونَ» بنابراین مرگ انتقال از نشئه‌ای به نشئه دیگر است و این کار به دست ملک‌الموت خواهد بود.
آیا ما از عدم و هیچ به وجود آمده‌ایم؟
سؤال: خداوند متعال می‌فرماید: «کَیْفَ تَکْفُرُونَ بِاللَّهِ وَ کُنْتُمْ أَمْواتاً فَأَحْیاکُمْ؛ چگونه به خدا کفر می‌ورزید با آنکه مردگانی بودید و خداوند شما را زنده کرد» آیا از این آیه شریفه استفاده میشود که انسان، عدم بوده است؟
پاسخ: عدم نبود، ماده بود. زیرا در عرف قرآن، موت به عدم اطلاق نمی‌شود، بلکه انتقال از نشئه‌ای به نشئه دیگر است. خداوند متعال می‌فرماید: «نَحْنُ قَدَّرْنا بَیْنَکُمُ الْمَوْتَ وَ ما نَحْنُ بِمَسْبُوقینَ؛ عَلی أَنْ نُبَدِّلَ أَمْثالَکُمْ وَ نُنْشِئَکُمْ فی ما لا تَعْلَمُونَ؛ ما در میان شما مرگ را مقدّر ساختیم و هرگز کسی بر ما پیشی نمی‌گیرد، تا گروهی را به جای گروه دیگری بیاوریم و شما را در جهانی که نمی‌دانید آفرینش تازه‌ای بخشیم.»
مقصود از «ننشاءکم فیما لاتعلمون» عالم برزخ و منظور از «النشاه الاولی» عالم دنیا است.
آیا نابود می‌شویم؟
سؤال: آیا انسان با مردن نابود می‌گردد؟
پاسخ: موت، انتقال از عالمی به عالم دیگر است. چنانکه خداوند می‌فرماید: «نَحْنُ قَدَّرْنا بَیْنَکُمُ الْمَوْتَ وَ ما نَحْنُ بِمَسْبُوقینَ؛ عَلی أَنْ نُبَدِّلَ أَمْثالَکُمْ وَ نُنْشِئَکُمْ فی ما لا تَعْلَمُونَ؛ ما در میان شما مرگ را مقدّر ساختیم و هرگز کسی بر ما پیشی نمی‌گیرد، تا گروهی را به جای گروه دیگری بیاوریم و شما را در جهانی که نمی‌دانید آفرینش تازه‌ای بخشیم.»
در جای دیگر از قرآن کریم آمده است که مشرکین و منکرین معاد می‌گفتند: «وَ قالُوا أَ إِذا ضَلَلْنا فِی الْأَرْضِ أَ إِنَّا لَفی خَلْقٍ جَدیدٍ؛ و می‌گفتند: آیا وقتی در دل زمین گم شدیم، باز خلقت جدیدی خواهیم داشت؟»
یعنی وقتی که ما مردیم و اجزای ما روی زمین متلاشی شد و نابود گشتیم، چگونه دوباره مبعوث می‌شویم؟! خداوند متعال در جواب آن‌ها می‌فرماید: «قُلْ یَتَوَفَّاکُمْ مَلَکُ الْمَوْتِ الَّذی وُکِّلَ بِکُمْ ثُمَّ إِلی رَبِّکُمْ تُرْجَعُونَ؛ بگو: فرشته مرگ که بر شما مأمور شده، (روح) شما را می‌گیرد سپس شما را به‌سوی پروردگارتان بازمی‌گردانند.»
یعنی شما تا قیام قیامت و انتقال به عالم دیگر در قبضه و سیطره ملک‌الموت هستید و با مرگ نابود نمی‌شوید، زیرا حقیقت شما همان جان شماست که باقی است. بدن هر چه بشود، ضروری به این مطلب نمی‌رساند.
سؤال: آیا انتقال به نشئه دیگر، روحی است؟
پاسخ: همانی که در دنیا انسانیت به اوست، به نشئه دیگر منتقل میشود.