بسم الله الرّحمن الرّحيم
و صلّى اللّه على محمّد و آله الطّاهرين و لعنة الله على اعدائهم اجمعين
نماد طهارت در معماری
در قرآن کریم آیه‌ای به نام آیه تطهیر هست که به طهارت معصومین اشاره می‌کند:
«إِنَّمَا یُرِیدُ اللهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً. بی‌گمان، خدا اراده کرده است تا آلودگی را از شما اهل بیت [پیامبر] بزداید و شما را پاک و پاکیزه گرداند» (احزاب: ۳۳).
اما نماد طهارت در دنیای معماری عنصری به نام آب است که از دیرباز از آن در درگاه ورودی بناها استفاده می‌کردند که اشخاص در ابتدای ورود با نگاه به آب (در قالب حوض یا سنگآبه)، عمق وجودشان را تطهیر کرده و با دلی پاک وارد بنا شوند.
ارتباط آیه فوق با نماد طهارت در معماری اتفاق جالبی است که در روایتی از امام موسی بن جعفر علیه السلام پیرامون تفسیر ماء معین مشخص میشود:
امام در تفسیر آیه «قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ مَاؤُكُمْ غَوْرًا فَمَنْ يَأْتِيكُمْ بِمَاءٍ مَعِينٍ»؛ (ملک: ۳۰): به من خبر دهید اگر آب مورد بهره‌برداری شما در زمین فرو رود پس کیست که برایتان آب روان و گوارا بیاورد»، از ماء معین به "امام" تعبیر می‌کنند (الکافی، ج ۱، ص ۳۳۹) لذا در معماری اسلامی استمرار استفاده از آب (در قالب‌های مختلف) باید تشدید شود.
اما جانمایی حوض آب در مرکز حیاط شاید علاوه بر زیبایی هندسی آن، به حکمت‌های جالب‌تری اشاره نماید، لذا استمرار استفاده از آب که "مایه‌ی حیات" «وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاءِ كُلَّ شَيْءٍ حَيٍّ»؛ (انبیا: ۳۰) است در "مرکز حیاط" توصیه میشود.
هر چند گردش انسان به دور "حوض آب"، گردش به دور "ماء معین" «مَثَلُ الإمامِ مَثَلُ الْکَعْبَة» (بحارالأنوار، ج ۳۶، ص ۳۵۷) که از دستورات رسول اکرم صلوات الله علیه است را تداعی می‌کند.
ضمناً معمار همیشه آب را به واسطه‌ی عناصر مختلفی همچون فواره، جاری می‌نمود چرا که آب راکد آب مرداب است و جاری بودن آب است که نمادی از زنده بودن و جریان داشتن و عدم سکون را برای مخاطب تصویر می‌کرد.
«ثلاثة یجلون البصر النظر إلى الماء الجاری و...»؛ (المحاسن، ج ۲، ص ۶۲۲)