بسم اللّه الرّحمن الرّحيم
و صلّي الله علي محمّد و آله الطّاهرين و لعنة الله علي اعدائهم اجمعين
نگاه خویشاوندی نسبی به عروس و داماد (نه خویشاوندی سَبَبی) موجب کاهش طلاق در جوامع اسلامی
بیان علامه جوادی آملی(حفظه الله)، در جلسه۲۹ درس خارج فقه نکاح (۲۸ آذر ۹۵)؛
مصاهره در آیه ۵۴ سوره فرقان (و بیان حدیث نبوی که لحن خطاب الهی را شنیده اند و معنای صحیحش را میدانند)
در آیه ۵۴ سوره مبارکه «فرقان» فرمود: «و َهُوَ الَّذِي خَلَقَ مِنَ الْمَآءِ بَشَرًا فَجَعَلَهُ نَسَبًا وَصِهْرًا وَكَانَ رَبُّكَ قَدِيرًا»؛
به اینکه فرمود «فَجَعَلَهُ نَسَباً وَ صِهْرا»، از این نطفه هم نَسَب به بار آورد، و هم دامادی (صَهر) را تنظیم کرد.
اما آنچه که در بیان نورانی پیغمبر(صلّی الله علیه و آله) است می‌فهماند که این صِهر و دامادی هم شعبه‌ای از آن خویشاوندی با نَسَب است. در خطبه‌ای که وجود مبارک پیغمبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) در مراسم ازدواج حضرت امیر و حضرت زهرا (سلام الله علیهما) خواندند؛ آن‌جا در مسئله دامادی (مصاهره) فرمودند:
«إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی جَعَلَ الْمُصَاهَرَةَ نَسَباً لَاحِقا» خداوند متعال دامادی را ملحق به خویشاوند نَسَبی قرار داد.
[ بحار الأنوار، ج43، ص119 ح29 : قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صل الله علیه و آله) : الْحَمْدُ لِلَّهِ الْمَحْمُودِ بِنِعْمَتِهِ الْمَعْبُودِ بِقُدْرَتِهِ الْمُطَاعِ فِي سُلْطَانِهِ الْمَرْهُوبِ مِنْ عَذَابِهِ الْمَرْغُوبِ إِلَيْهِ فِيمَا عِنْدَهُ النَّافِذِ أَمْرُهُ فِي أَرْضِهِ وَ سَمَائِهِ الَّذِي خَلَقَ الْخَلْقَ بِقُدْرَتِهِ وَ مَيَّزَهُمْ بِأَحْكَامِهِ وَ أَعَزَّهُمْ بِدِينِهِ وَ أَكْرَمَهُمْ بِنَبِيِّهِ مُحَمَّدٍ ** إِنَّ اللَّهَ جَعَلَ الْمُصَاهَرَةَ نَسَباً لَاحِقاً ** وَ أَمْراً مُفْتَرَضاً وَ شَجَّ بِهَا الْأَرْحَامَ وَ أَلْزَمَهَا الْأَنَامَ فَقَالَ تَبَارَكَ اسْمُهُ وَ تَعَالَى جَدُّهُ «وَ هُوَ الَّذِي خَلَقَ مِنَ الْماءِ بَشَراً فَجَعَلَهُ نَسَباً وَ صِهْراً وَ كانَ رَبُّكَ قَدِيراً» فَأَمْرُ اللَّهِ يَجْرِي إِلَى قَضَائِهِ وَ قَضَاؤُهُ يَجْرِي إِلَى قَدَرِهِ فَلِكُلِّ قَضَاءٍ قَدَرٌ وَ لِكُلِّ قَدَرٍ أَجَلٌ «وَ لِكُلِّ أَجَلٍ كِتابٌ يَمْحُوا اللَّهُ ما يَشاءُ وَ يُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْكِتابِ» ثُمَّ إِنِّي أُشْهِدُكُمْ أَنِّي قَدْ زَوَّجْتُ فَاطِمَةَ مِنْ عَلِيٍّ عَلَى أَرْبَعِمِائَةِ مِثْقَالِ فِضَّةٍ إِنْ رَضِيَ بِذَلِكَ عَلِيٌ (علیه السلام) ]
تقسیم فامیل به نسبی و سببی از خُلق و خوی جاهلیّت
در ما هم متأسفانه این خُلق و خوی قبل از اسلام تاحدودی بود و هست؛ می‌گوییم ما فامیل‌هایمان دو قسم است: یک فامیل‌های نَسبی داریم: برادر و خواهر و پدر و دایی و عمو و اینها، یک فامیل‌های سببی داریم: داماد و بستگان داماد، عروس و بستگان عروس! ما اینها را فامیل نمی‌دانیم، ما اینها را فامیل سببی می‌دانیم؛ اما دین برای اینکه مسئله خانواده را تحکیم کند و همه را یک واحد نگاه کند، در این خطبه نورانی آمده است که «إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی جَعَلَ الْمُصَاهَرَةَ نَسَباً لَاحِقا»؛ این مصاهره و دامادی تنها پیوند سببی نیست، ملحق به نسب است تا اساس خانواده سامان بپذیرد.
سرّ زیادشدن طلاق برای آن است که این مادرشوهر، این عروس را دختر خود نمی‌داند، اگر دختر خود می‌دانست که این همه طلاق نبود. این هم مثل بچه شماست، اصلاً اساس خانواده برای این است که جلوی طلاق را بگیرند.
این بیان پیغمبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) در آن مراسم مهم برای تحکیم خانواده است. می‌دانید یک شهر همین‌طور است؛ بخشی یا فامیل سببی‌اند و بخشی فامیل نسبی. اگر پدرشوهر این عروس را دختر خود بداند و اگر مادرشوهر نسبت به او، او را دختر خود بداند، و اگر مادرزن این داماد را پسر خود بداند و این هم نسبت به او احترام پدری و مادری بکند، دیگر طلاقی رخ نمی‌دهد.
فرمود: «إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی جَعَلَ الْمُصَاهَرَةَ نَسَباً لَاحِقا»؛ یعنی شما این «واو» وسط آیه را نگاه نکنید! درست است که در سوره «فرقان» فرمود: از نطفه خلق کرد ﴿فَجَعَلَهُ نَسَباً﴾ یک؛ ﴿وَ صِهْرا﴾ دو؛ اینها را عطف کرد؛ ولی این عطف بعض بر بعض است، عطف بیگانه نیست. دامادی با اعضای خانواده دو شیء بیگانه نیستند: «جَعَلَ الْمُصَاهَرَةَ نَسَباً لَاحِقا».
انتشار در یکشنبه۱۱_تير۹۶ در پایگاه فقه حکومتی وسائل @vasael_ir