بسم الله الرّحمن الرّحيم

و صلّى اللّه على محمّد و آله الطّاهرين و لعنة الله على اعدائهم اجمعين

آیا بچه‌های زیر ۷ سال باید همیشه و همه جا آزاد باشند؟🤔

درس گفتاری تربیتی از محسن عبّاسی ولدی

چرا بچه‌ها به آزادی نیاز دارن؟ آزادی بچه‌ها مطلق هست یا حد و حدودی هم داره؟🤔

همون طور که بچه‌ها نیاز به غذا خوردن رو احساس می‌کنن و برا درکش نیاز به آموزش ندارن، آزادی رو هم دوست دارن و نسبت بهش احساس نیاز می‌کنن.🙃

اونا با هرکسی که بهشون آزادی بده دوست می‌شن و از هرکس و هر چیزی که آزادی رو ازشون بگیره فراری هستند.

آثار آزاد گذاشتن کودکان چیست؟

 

پذیرفتن فرهنگ آزادی برا بچه ها، نیازمند دو عنصر اساسی هست:

 

الف- داشتن اعتقاد ویژه به جایگاه آزادی برای تربیت فرزند

ب- داشتن حوصله ی کافی برا تحمل آزادی و حتی لذت بردن از آزادی بچه ها

توجه به آثار آزادی بچه ها می تونه جایگاه آزادی رو توی تربیت به ما نشون بده، که ما به چند اثر مهم آزادی اشاره می کنیم:

 

1- ایجاد رابطه ی عاطفی بین کودک و والدین

 

رابطه ی عاطفی بین پدر و مادر با بچه ها یکی از پایه های اصلی تربیت هست. آزادی یکی از راه های ابراز محبت به بچه ها هست که رشته ی این رابطه ی عاطفی رو محکم میکنه.

 

2- تخلیه انرژی و رسیدن به آرامش

 

بچه ها به طور طبیعی، دنیایی از انرژیهای نهفته هستن. این انرژی برا شاداب موندن بچه ها، مثل غذایی هست که به وسیله ی خون به سلول ها ی بدن میرسه. بچه ها با تخلیه ی این انرژی ها به دو نوع آرامش میرسن: ۱- آرامش مقطعی ۲- آرامش دائم

3- دستور پذیری

خدا، بچه‌ها رو طوری آفریده که اگه کسی به تاج و تخت پادشاهیش احترام بزاره، بعد از هفت سال آماده‌ی واگذاری این تاج و تخت می‌شه و دوست داره بندگی کسی رو بکنه که بهش آزادی داده.

4- پاسخ دادن به حس کنجکاوی کودک

کنجکاوی بچه‌ها یکی از ویژگی‌های طلایی بچه‌هاست. بچه‌ها وقتی با وسایل مختلف تو خونه وَر می‌رن، دوست دارن ببینن چه اتفاقی می‌افته؟

این اتفاق برا اونا تجربه‌های جدیدی محسوب می‌شه که علاوه بر لذت بردن، به آگاهی‌شون هم اضافه می‌کنه. بچه‌ها با این کنجکاوی، روش برخورد با محیط اطرافشون رو یاد می‌گیرن.🤓

5- کمک به استقلال کودک

آزاد گذاشتن، یکی از اولین راه‌های استقلال دادن به بچه هاست.

وقتی بچه‌ها تو همون حدودی که مشخص شد، تو محیط خونه آزاد هستن و کسی تو کارشون دخالت نمی‌کنه و به هر بهانه‌ای بهشون امر و نهی نمیکنن، از همون بچگی استقلال و وایسادن رو پای خودشون رو تجربه می‌کنن.

6- کمک به بزرگ شدن کودک

بعضی از آزادی‌هایی که بچه‌ها از ما می‌خوان، خواسته‌های زود گذر هست.

وقتی به این خواسته‌ها بدون حساسیت جواب بدین، بچه‌ها بعد از یه مدتی نه تنها اون کارها رو رها می‌کنن، بلکه ازشون خسته می‌شن و بدشون میاد، اما اگه منع شون کنید باعث می‌شه‌ تا سنای بالاتر هم به این کارا علاقه داشته باشن.🤦

اگه بچه‌ها رو تو هفت سال اول آزاد نذاریم چی می‌شه؟ 🤔

آزاد گذاشتن بچه‌ها، فقط یه کار خوب نیست. آزادی، یکی از نیازای اساسی بچه‌هاست که اگه با محدودیتای بی‌جا سرکوب بشه، آثار بدی رو به بار میاره.

این آثار عبارتند از:

1- شرارت

بچه‌ها به طور طبیعی اهل جنب و جوش و فعالیت هستن. اونا با جنب و جوش انرژی نهفته خودشون رو آزاد می‌کنن. اگه بچه‌ها رو محدود کنیم و اجازه ندیم انرژی خودشون رو تخلیه کنن باید تو سن بالاتر، منتظر عقده گشایی همراه با شرارت باشیم.

2- لجاجت

اصلی‌ترین راهی که بچه‌ها برا به‌دست آوردن آزادیشون انتخاب می‌کنن، لجاجت هست. اونا می‌دونن که پدر و مادر حوصله‌ی داد و فریاد رو ندارن، برا همین وقتی حق آزادیشون زیر پا گذاشته می‌شه، با بهانه‌گیری پشت سر هم و فریاد،🗣 گریه، قهرکردن، غذا نخوردن و ... اعتراض خودشون رو به سلب آزادی بیان می‌کنن.

3- افسردگی

یکی از اصلی ترین عوامل شاد نگه داشتن بچه ها، آزاد گذاشتن اونهاست.

آزاد نذاشتن بچه ها خونه رو براش مث زندان می کنه. پدر و مادری که مانع آزادی بچه ها میشن در اصل، سدی مقابل شادابیِ روحی بچه شون ساختن.

4- ترس

همون طور که قبلاً گفته شد، آزادی مهیا کردن فضا برا تجربه کردن هست.🙃

وقتی بچه ها آزادی رو تجربه نکنن و موقع انجام کارهای مختلف، با ممانعت پدر و مادر رو به رو بشن، جرئت و جسارت انجام کارای مختلف رو از دست میدن.🤦
 

5- از بین رفتن برخی از علاقه های مثبت

برخوردهای تند با بچه ها زمانی که به علاقه های مثبت و سازنده خودشون مشغول هستن، ممکنه باعث از بین رفتن این علاقه ها بشه.

6- مخفی کاری

بچه‌ها به این راحتی دست از آزادی برنمی‌دارن. اونا وقتی می‌بینن پدر و مادر با آزادی‌شون مبارزه می‌کنن، دست به مخفی کاری می‌زنن. وقتی بچه‌ای به مخفی کاری عادت کنه ممکنه این عادت تا بزرگ سالی هم تو وجودش بمونه.🤦

 محدودیت های آزادی در کودکان

قطعاً بچه‌ها رو نباید همیشه و همه جا آزاد گذاشت. آزادی بچه‌ها دو خطّ قرمز داره: کار خطرناک و کاری که برای کودک زشت هست.

1- کار خطرناک

کاری که به جسم یا روح کودک آسیب می‌زنه مثل بازی با چاقو یا اشیاء داغ که برا جسم کودک خطرناکه و یا دیدن فیلم و کارتونای خشن که برا روح کوک آسیب زاست.

2- کار زشت

کار زشت یعنی کاری که برا بچه زشت باشه، مثل بازی کردن با آلت تناسلی یا گفتن حرف رکیک و یا گاز گرفتن دیگران که از جمله کارای زشت هستن.

هیچ‌کس نباید به بهانه آزادی، اجازه بده کوک کار زشت انجام بده. بچه‌ها وقتی تو کودکی به کار زشت عادت می‌کنن، گاهی تا سن نوجوونی یا جوونی هم عادتشون رو ترک نمی‌کنن.🤦

البته محدود کردن آزادی هم باید با هنرمندی باشه تا اثر منفی روی کودک نذاره.

کارهای خطرناک

 
مشکل کارای خطرناک بیشتر تو سن پایینه که بچه‌ها تجربۀ کافی برا شناخت محیط اطرافشون ندارن و تعریف دقیقی هم از «خطر» تو ذهنشون نیست؛ معنی خیلی از واژه‌ها براشون نامفهومه، از داغ بودن اتو، تیز بودن چاقو و ... ، فهم درستی ندارن. امّا وقتی که ظرف ذهنشون از تجربه‌های مختلف، پُر شد و معنی واژه‌ها رو فهمیدن، اوّلاً خودشون سراغ کار خطرناک نمی‌رن، ثانیاً اگه هم خواستن به سمت کار خطرناک برن، با هشدار معمولی می‌شه از این کار دورشون کرد.

کاهش زمینه کارهای خطرناک

رعایت بعضی از نکات، می‌تونه زمینۀ رفتن به سمت کار خطرناک رو کم کنه:

1- عدم زمینه‌سازی

یکی از مسائل جدّی تو کنترل کارای خطرناک، اینه که ما زمینه‌ساز گرایش کودک به کار خطرناک نباشیم. یکی از نمونه‌های معمولی این زمینه‌سازی قابل دسترس بودن وسایل خطرناکه.🙃

2- عدم آموزش غیر مستقیم کار خطرناک

بعضی از کارای ما، آموزش کارِ خطرناک به بچه‌هاست. مثلاً وقتی مامان یا بابا با سنجاق یا یک شیء نوک‌تیز، گوش خودشون رو پاک می‌کنن، با رفتارشون آموزش خطر می‌دن.

یا مثلاً وقتی مقابل چشمای بچه‌ها می‌خواهید ظرفی رو از رو اجاق گاز بردارین، حتّی اگه خیلی هم داغ نیست، با دستگیره بردارید تا بچه ها بفهمن که ظرفی که از روی اجاق گاز برداشته می‌شه، با ظرفای دیگه متفاوته.🙂

3- آزادی در کارهای غیرخطرناک

یکی از اصلی‌ترین سیاسَتهای کم کردن زمینۀ کار خطرناک برا بچه‌ها آزاد گذاشتن‌شون تو کارایی هست که خطری براشون نداره. اگه سفرۀ آزادی بچه‌ها رو پُر از غذاهای مختلف کنیم، گرایش‌شون به کار خطرناک کمتر می‌شه. در این صورته که اگه کودک رو از کار خطرناک، منع کنیم، اثر بدی روش نمی زاره.🙂

4- بی‌خطر کردن بازی خطرناک

بعضی از کارا، به خودی خود، کار خطرناکیه، مثل بازی با برق ولی خطر بعضی از کارا به خاطر شرایط خاصّ اوناست. مثلاً وقتی بچه‌ای با یه بشقاب بلور یا چینی تو آشپزخونه‌ای که کفِ سرامیک داره، بازی می‌کنه، کار خطرناکیه، مخصوصاً اگه تو سنین پایین باشه که احتمال افتادن بشقاب و شکستنش زیاده. تو این شرایط، به جای این که بشقاب رو ازش بگیریم، بهتره با استفاده از قانون «مشارکت و هدایت»، اونو به جایی ببریم که خطر شکستن بشقاب وجود نداشته باشه.

5- نظارت

بچّه‌ها از این که پدر و مادرشون، تماشاگر کارای اونا باشن، لذّت می‌برن. البته در صورتی که این تماشا، حسّ محدودیت رو بهشون منتقل نکنه.

تو بعضی از کارای خطرناک، اگه پدر یا مادر، نظارت داشته باشن، خطر به کلّی از بین می‌ره یا احتمال وقوعش به شدّت کم می‌شه. مثلاً بازی با چاقو خطرناکه ولی اگه کودک اصرار داره که خودش میوه رو پوست بکَنه، بهش چاقویی که خیلی هم تیز نیست بدید. بعد هم کنارش بشینین و راه‌نماییش کنین.🤗

دور کردن کودک از کار خطرناک

 برای دور کردن بچه‌ها از کار خطرناک، باید مراحلی رو به ترتیب طی کنیم. ولی باید به یه نکتۀ اساسی هم توجّه کنیم، اینکه انجام این مراحل، نیاز به حوصلۀ کافی داره. همون سرمایه‌ای که توی کلّ مسیر تربیت، به شدّت بهش نیاز داریم.

1- قانون تبدیل

وقتی بچه‌ها رو در حال انجام دادن کار خطرناک می‌بینیم، دو حالت ممکنه وجود داشته باشه: یا فرصت اجرای یه سیاست برا دور کردن کودک از خطر وجود داره🙂 یا این که چنین فرصتی وجود نداره.

اگه فرصتی نیست، ما فقط باید به دور کردنش از خطر فکر کنیم. مثلاً کودک نزدیک یه اتوی داغ رفته و می‌خواد دستش رو بهش بچسبونه. این جا اگه دور کردن کودک، به قیمت گریه کردن و ناراحتیش هم تموم بشه، باید این کار رو انجام داد، ولی گاهی فرصت کافی برا این کار هست. این جا، «قانون تبدیل» می‌گه برا دور کردن کودک از کار خطرناک، کودک رو متوجّه کار دیگه‌ای بکنید. برا این که قانون تبدیل خوب اجرا بشه، باید جذّابیت کار دوم برا بچه، مساوی با کار اوّل و یا حتّی بیشتر از اون باشه.

اصلی‌ترین کار برا اجرای موفّقِ قانون تبدیل، پیدا کردن کاریه که تو جذّابیت، رقیب کارِ خطرناک باشه. بچّه‌ها هم مثل بزرگ‌ترا، ذائقه‌های مختلفی دارن. شما اگه با فرزندتون ارتباط خوبی داشته باشین، حتماً کارایی رو که براش جذّابیت داره، می‌تونین بشناسین.

تا جایی که ممکنه، کودک رو شرطی نکنین. نباید بهش بگین: «این کار رو رها کن تا به تو سواری بدم». اجرای قانون تبدیل تا جایی که ممکنه، باید همراه با تغافل باشه. یعنی وقتی کوک رو به کار دیگه‌ای دعوت می‌کنین، طوری رفتار کنین که انگار اصلاً نمی‌بینین در حال انجام دادن چه کاری هست.

گاهی ممکنه که شما مجبور بشید با بچّه وارد معامله بشین تا کار خطرناک رو رها کنه. تو این موارد، معامله کردن به تندی و خشونت، ترجیح داره.

2- پرهیز دادن با عطوفت

اگه "قانون تبدیل"، به تنهایی کودک رو از کار خطرناک غافل نکرد، باید کودک رو به صورت زبانی از کار خطرناک دور کنیم، امّا نباید با خشونت و تندی این کار رو انجام بدیم. اگه با نرمی و همراه با اجرای قانون تبدیل باشه، معمولاً کودک رو از کار خطرناک، منصرف می‌کنه.

3- جدّیت

ممکنه، "قانون تبدیل" و "پرهیز با عطوفت" ، کودک رو از کار خطرناک، منصرف نکنه. تو این جا باید جدّیت به خرج داد. البته جدیت با تندی تفاوت داره. تو جدّیت، دیگه اون حالت لطیف و مهربون، وجود نداره؛ امّا از خشونت هم خبری نیست.🙃

4- خشونت و تندی

اگه هیچ کدوم از این مراحل، جواب نداد، باید تندی به خرج بدیم. ما به این راحتی مجوّز تندی کردن به کودک رو صادر نمی‌کنیم، اگه این جا بحث از تندی می‌کنیم، به خاطر خطریه که کودک رو تهدید می‌کنه.

5- عطوفت پس از تندی

همین که کودک از کار خطرناک دور شد، باید باهاش با مهربونی و عطوفت برخورد کنیم تا خشونت روی بچه اثر منفی نگذاره. تو این موارد، مهربونی بعد از تندی، به کودک می‌فهمونه شما دوستش دارید و تندی شما برا دور کردنش از خطر بوده.

هنر مقابله با کار زشت

خیلی از کارایی که برا ما بزرگ‌ترا زشته، نه تنها برا بچه‌ها زشت نیست، بلکه نیازشون هست و انجام دادنش توسّط کودک، زیباست. مثلاً بازی با غذا برا ما بزرگ‌ترا زشته، ولی این کار یکی از نیازای بچه هاست و واقعاً زیبایی خاصّی هم داره؛ امّا کارایی مثل بازیای جنسی، حرف زشت زدن، گاز گرفتن، کتک‌کاری‌، دست تو کیف یا جیب دیگران بُردن، دروغ گفتن و... برای کودک هم زشته و باید با اونها مقابله کرد.

برای مقابله با کار زشت باید مراحلی رو طی کرد:

1- پیدا کردن ریشۀ کار زشت

بچه‌ها، مخصوصاً تو سنین پایین (مثل دو یا سه سال)، زشتی بعضی از کارا رو نمی‌فهمن. اگه این کارا رو انجام می‌دن، بیشتر مواقع ریشه تو گزاره‌های تصویری داره.

بچه ها، از رفتارایی که از اطرافیانشون می‌بینن یا کلماتی که از اونها می‌شنون، فقط تقلید می‌کنن. زشتی و زیبایی خیلی از این رفتارا براشون قابل فهم نیست.

وقتی کسی موقع عصبانیت، از یک کلمۀ زشت استفاده می‌کنه و کودک هم اون رو می‌شنوه، می‌فهمه که موقع عصبانیت، باید از این کلمه برای ابراز خشم، استفاده کرد.

 تماشای خیلی از سریال‌هایی که برا بزرگ‌ترا ساخته می‌شه، برا کوچک‌ترا بدآموزی داره، به نظر اونا تلویزیون معصوم هست. پس هر حرفی رو که تو تلویزیون می‌شنون، می‌گن.

دعوای بین پدر و مادر جلوی نگاه بچه ها بدآموزیای زیادی داره، بویژه حرفایی که تو این تنش‌ها به گوش بچه‌ها می‌خوره و بی‌حرمتی هایی که با چشمش می‌بینه.🤷

وقتی پدر یا مادر، بی‌اجازه دست تو جیب یا کیف هم می‌کنن، کودک می‌فهمه که می‌شه بدون اجازه، دست تو جیب یا کیف بقیه کرد.🤦

وقتی مادر، موقع شستن پسربچه‌ش وسواس به خرج می‌ده و آلتش رو زیاد می‌شوره، کودک از این کار، لذّت می‌بره و وقتی از پوشک گرفته شد، خودش اون تجربه رو ادامه می‌ده.

پس مرحلۀ اوّل برا مقابله با کار زشت، از بین بردن ریشۀ اونه.

2- تغافل

 

تو اوّلین بارهایی که کودک، کار زشتی انجام می‌ده، باید تغافل کنید. تغافل، یعنی خودتون رو به نفهمیدن بزنید. گاهی تأکید روی زشت بودن یک کار، کودک رو با کار زشت، آشنا می‌کنه. مثلاً وقتی کودک با آلتش بازی می‌کنه، نباید از همون اوّل، کودک رو دعوا کرد. این کار، کودک رو حسّاس می‌کنه.

 

3- انصراف ذهنی

 

ذهن کودک رو از کار زشت، منصرف کنین. مثلاً به یه بازی مشغولش کنین یا باهاش حرف بزنین. این کار باعث می‌شه که کودک از فضای کار زشت بیرون بیاد و بهش عادت نکنه.🙃

 

4- ترسیم زشتی کار در فضای قصّه

 

بعضی از عادتای زشت رو میشه تو قالب قصّه براش، ترسیم کنید. تجربۀ زشتیِ کار تو فضای مجازی قصّه، درکِ خوب یا بد بودن کارا رو خیلی خوب و کاربردی به کودک منتقل می کنه.🤓 

5- استفاده از شخصیت محوری

یکی از اصلی‌ترین هنرای والدین، تعریف یک شخصیتِ محوری تو زندگی کودکه. شخصیتِ محوری، کَسیه که کودک، زشتی و خوبی رو با کارا و حرفای اون می‌سنجه. از نظر کودک، کاری که شخصیتِ محوری رو خوش‌حال می‌کنه، زیبا و کاری که ناراحتش می‌کنه، زشت هست.

خیلی از کارای زشت، با طی مراحل ذکر شده از بین می‌ره. البته فراموش نکنید که اگه این کارا تبدیل به عادت شده باشن، باید زمان قابل توجّهی رو برا ترکشون در نظر بگیرید.

اگه با گذشت زمان و اجرای این مراحل، باز هم کودک، کار زشت رو انجام ‌داد، باید مراحل «پرهیز با عطوفت»، «جدّیت» و «تندی» که تو راه‌های مقابله با کار خطرناک گفتیم، اجرا بشه، علاوه بر اونا می‌تونید از عنصر «قهر» هم استفاده کنید.

قواعد قهر صحیح

 
امّا چهار نکته رو در بارۀ قهر، به یاد داشته باشید:

1- قهر نباید اوّلین برخورد شما باشه.

2- در صورتی قهر جواب می‌ده که رابطۀ محبّت‌آمیز بین والدین و کودک، عمیق و شدید باشه.🤗

3- قهر نباید طولانی باشه.🙃

4- بعد از تمام شدن مدّت قهر، حتماً باهاش با مهربونی و عطوفت برخورد کنین و بهش بفهمونین که چون دوستش دارین و نمی‌خواین که بچّۀ بدی باشه، باهاش این طور برخورد کردین.

ما که تا حالا به بچه‌هامون آزادی ندادیم، چکار کنیم؟

خیلی از پدر و مادرا، وقتی با بحث آزادی مواجه می‌شن و مطالبی رو دربارش می‌خونن، این سوال تو ذهنشون ایجاد می‌شه:

 پس ما چکار باید بکنیم؟ یعنی آثار منفی آزادی ندادن تو بچه‌های ما پیدا می‌شه؟ آیا راهی برا جبران این آثار منفی وجود نداره؟

برا جواب دادن به این سؤالا، به چند تا نکته باید توجّه کرد:

1- آزادی دادن از همین حالا

اگه بچه ی شما هنوز هفت سالش تموم نشده، خیلی زود، حقّ آزادی رو بهش برگردونین. ممکنه بچه‌ی شما به خاطر ممنوعیتایی که براش گذاشته بودین، به محدودیت عادت کرده باشه و به خاطر همین هم از شما درخواست آزادی نداشته باشه. در این صورت، خودِ شما زمینۀ آزادی رو براش فراهم کنین.

2- مدارا با آثار منفی

شاید بچه ی شما به خاطر وجود محدویت، گرفتار آثار منفی اون شده باشه. آثاری مثل لجاجت، مخفی‌کاری، ترس و ... .

در این صورت، اگه کودک تو سن زیر هفت سال هست و شما هم حقّ آزادی رو بهش برگردوندین، آروم آروم، آثار منفی محدودیت از بین می‌ره. تو این مدّت هم مراقب باشین به بهانۀ آثار منفی، بین خودتون و بچه‌تون، تنش ایجاد نکنین.

ممکنه فرزند شما از هفت سالگی عبور کرده باشه ولی فاصلۀ زیادی با اون نگرفته باشه. در این صورت، اگه تو رفتاراش گرایش به آزادی بود، مانعِش نشین.

اگه هم کودکتون از هفت سالگی عبور کرده و به مرز نوجوونی رسیده، باز هم باید باهاش مدارا کنین، ولی مدارا تو این سنین، باید همراهِ عمل کردن به نکتۀ 4 (که در ادامه می آید) باشه.🙂

3- توجّه بیشتر به محبّت

کسایی که به بچه‌شون آزادی ندادن، باید علاوه بر توجّه به نکتۀ 1 و 2، تو رفتار با بچه‌هاشون به شیوه‌های ابراز محبّت، توجّه بیشتری داشته باشن و فرزندشون رو از این جهت، سیراب کنن.

4- بزرگداشت شخصیت

شاید فرزند شما از مرز کودکی عبور کرده و حتّی به نوجوونی رسیده باشه. یکی از اصلی‌ترین مسائل دورۀ نوجوونی، احساس نیاز به احترام هست. نوجوون دوست داره که دیگران اونو بزرگ ببینن و یه انسان بزرگ، به حسابش بیارن، توقّع داره رفتارای دیگران باهاش، محترمانه باشه.

احترام باید تو صدا زدن، نوع درخواستایی که ازش می‌شه، شیوۀ برخورد با اشتباهاش، تو تصمیم‌گیریایی که بهش مربوط می‌شه و ... ، خودشو نشون بده.🙃

نوجوونایی که دورۀ کودکیشون رو با آزادی طی نکردن و به آثار منفی اون مبتلا شدن، بیشتر از دیگران تو معرض بی‌احترامی و خُرد شدن شخصیت هستن.

رابطۀ اینها با پدر و مادرشون، به خاطر وجود آثار منفی محدودیت، همیشه آمادۀ تنش هست. پدر و مادر، اگه تاب تحمّل رفتارای ناهنجارش رو نداشته باشن، تو این تنش‌ها شخصیت نوجوون رو زیر پا می‌ذارن.🤦

تحقیر نوجوون، وقتی کنار آثار منفیِ باقی مونده از دوران کودکی قرار می‌گیره، دنیایی از خطرای تربیتی رو براش به وجود می‌یاره،

 
امّا احترام به شخصیت، وقتی کنار رفتارای محبّت‌آمیز قرار می‌گیره تا اندازۀ زیادی از آثار منفی محدودیت تو دوران کودکی، کم می‌کنه.🤗

آیا آزادی بچه‌ها بعد از هفت سال اول، بازم ادامه داره؟🤔

 

 بحث آزادی، معمولاً برا سن زیر هفت سال، مطرح می‌شه. برا همین ممکنه سؤالی پیش بیاد که آیا پس از عبور کودک از هفت سالگی، باید آزادی رو به طور کلّی از کودک، سلب کرد؟

در پاسخ به این پرسش، باید به چند نکته توجّه کرد:

1- آزادی در هر سنّی، متناسب با خودش

همون طور که قبل از این هم گفته شد، کودک وقتی تو هفت سال اوّل زندگی آزادی رو به معنای حقیقی خودش تجربه کنه، بعد از هفت سالگی آمادۀ پذیرش امر و نهی پدر و مادرش می‌شه.🙂

امّا اگه پدر و مادر بعد از هفت سالگی تو همۀ امور کودکشون دخالت کنن و به طور کلّی آزادیش رو سلب کنن، به شدّت تو رابطۀ بین پدر و مادر و فرزند، تأثیر منفی می‌گذاره.🤦

انسان تو هر سنی، باید میزانی از آزادی رو داشته باشه. آزادی دادن زیر هفت سال، به معنی زندانی کردن بچه‌ها بعد از هفت سالگی نیست.🙃

چیزی که تو سنین بالا محدود می‌شه، آزادیایی هست که اختصاص به کودکان داره. مثلاً به فرزند بالای هفت سال، نباید اجازه داد که روی دیوار، خط بکشه یا این که کتابش رو پاره کنه، یا با غذاش مثل یه کودک دو ساله، بازی کنه یا این که وسط سالن، آب‌بازی کنه و... .

البته خیلی از این محدودیَتا به صورت طبیعی و از درون خود فرزند، به وجود میاد. یعنی وقتی هفت سال تو این محدوده‌ها آزاد بود، دیگه خودش تمایل به این کارا نخواهد داشت. این، یک نکتۀ کلیدی هست.

 
2- آموزش غیرمستقیم

بچه‌ها تو این سن، نیازمند یادگیری بعضی از امور، مثل نظم، برنامه‌ریزی تو امور درسی، مدیریت تماشای تلویزیون، زمان‌بندی خواب و بیداری، برنامه‌داشتن برا بازی و ... می‌شن. در این موارد، پدر و مادر باید به صورت نامحسوس وارد گود بشن و به شیوه‌های مختلفی به فرزندشون، آموزش بدن.🤓

آموزش تو این سن، به این معنی نیست که همیشه با گزاره‌های دستوری، یعنی با امر و نهی، این کارا رو به بچه‌ها، تحمیل کنیم.🤦

استفاده از گزاره‌های تصویری و گزاره‌های توصیفی، از اصلی‌ترین راه‌های آموزش این مسائل به بچه‌هاست.

 

3- خطر دخالت‌های افراطی

کسایی که تو تک تکِ کارای فرزند بالای هفت‌ سالشون به وسیلۀ امر و نهی، دخالت می‌کنن، دو فرصت بزرگ رو از فرزندشون می‌گیرن:

١. فرصت تجربه

 ما باید اجازه بدیم که فرزندمون بعضی از امور رو تجربه کنه تا این تجربه، براش پختگی رو به ارمغان بیاره. 

 
٢. فرصت فهمیدن

 
معمولاً تو گزاره‌های دستوری یا همون امر و نهی، دلیل کارا بیان نمی‌شه. فرزند کم‌تجربه، اگه با گزاره‌های توصیفی، متوجّه دلیل انجام دادن یا عدم انجام کارا نشه، معلوم نیست تا چه زمانی تحت فشار گزاره‌های دستوری، انگیزۀ انجام دادن کارایی رو داشته باشه که شما ازش خواستین.

آیا بچه‌ها باید تو خوردن هم آزاد باشن و هر چیزی رو که دلشون خواست، بخورن؟

خیلی از پدر و مادرا تو مسئلۀ خوردن، از بچه هاشون گِله دارن. معمولاً بچه‌ها به نفع و ضرر خوراکیا توجّه نمی‌کنن. برا بچه‌ها خوش‌مزگی، حرفِ اوّل و آخر رو می‌زنه. از مزۀ هر خوراکی‌ای که خوششون بیاد، دوست دارن اونو بخورن و این‌جاست که این سؤال مهم پیش میاد که آیا بچه‌ها باید توی خوردن هم آزاد باشن؟!

برا جواب دادن به این سؤال، نکاتی رو باید در نظر بگیریم:

1- مدیریت ذائقۀ کودک

یکی از مهم‌ترین مسئولیتای پدر و مادر، مدیریت ذائقۀ بچه‌هاست. قبل از اینکه بچه‌ی ما با خوراکیای مُضر اُنس بگیره، باید ذائقه‌ش رو با خوراکیای طبیعی و سالم، آشنا کنیم؛ خوراکیایی مثل کشمش، گندمک، انجیر، توت، بادام و ... .

اگه ذائقۀ کودک از همون ابتدا به خوراکیای طبیعی عادت کنه، تمایل افراطی به خوراکیای مضر، پیدا نمی‌کنه.

شاید بعضی از والدین با خوندن فهرست خوراکیای مفید، نسبت به هزینۀ اون، اعتراض کنن، ولی توجّه به چند نکته نشون می‌ده که این اعتراض، به‌‌جا نیست:

1- اگه فقط با توجّه به میزان مصرف، هزینۀ خوراکیای مفید و مُضر رو مقایسه کنین، می‌بینین که تفاوت، اون قدر‌ا هم که فکر می‌کنین، نیست. البته چون هزینۀ خوراکیای مُضر، به صورت تدریجی پرداخت می‌شه و خوراکیای مفید، معمولاً به صورت کیلویی خریده میشه، ما تو مقایسه به اشتباه می‌افتیم.

 
مقایسۀ صحیح، اینه که، حساب کنین یک کیلو خوراکی مفید، توچند روز مصرف می‌شه، و تو این مدت، چندتا پفک می خرید؟ 🤓

2- باید بیماریایی رو که این خوراکیای مُضر تولید می‌کنن در نظر بگیرید و هزینه‌های درمانیش رو هم به حساب بیارید. فراموش نکنین که منشأ ۷۵ درصد از بیماریا، تغذیۀ ناسالم هست.

3- شاید بعضیا بگن: بچه های ما صبح و شبشون رو با خوراکیای مُضر طی کردن و آن‌چنان هم مریض نشدن. توی پاسخ به اینها باید گفت:

 
شاید بعضی از این بیماریا خودشون رو تو کوتاه‌مدّت نشون ندن؛ امّا تو دراز مدّت، حتماً با اومدنشون ما رو غافلگیر میکنن.

عقل سالم به ما می‌گه: وقتی هزینه می‌کنی، طوری هزینه کن که فایده داشته باشه. حالا کسی می‌تونه برا سلامت، قیمتی تعیین کنه؟🤔

گفتیم که برا پاسخ به این سؤال باید به چند تا نکته توجه کنیم، در مورد "مدیریت ذائقه کودکان" حرف زدیم و حالا ادامه نکته ها:

2- توجّه به گزاره‌های تصویری

باز هم گذرمون به گزاره‌های تصویری افتاد. چه‌قدر این گزاره‌های تصویری مهمّن و چه اندازه ما از کنار اونا، به راحتی رد می‌شیم! گزاره‌های تصویری که ما برا کودک خلق می‌کنیم، تأثیر زیادی رو شکل دادن به ذائقۀ بچه‌ها یا تغییر ذائقه‌شون داره.🤗

مثلا رفتار ما وقتی پفک و چیپس بهمون تعارف میکنن چطوریه؟ اگه با ذوق بشینیم بخوریم، چه گزاره تصویری تو ذهن بچه‌ها شکل می‌گیره؟🤔

 
3- بسته‌بندی‌ها

یکی از دلایل جذّابیت خوراکیای مُضر، بسته‌بندی اوناست. اگه به این بسته‌بندیا دقّت کرده باشین، دیدید که چه اندازه از نظر رنگ و طرّاحی زیبا هستن.

شما هم می‌تونید با پلاستیکای طرح‌دار و رنگی و حتّی پارچه‌های زیبا و عکس‌دار، بسته‌هایی رو برا خوراکیای مفید، درست کنین. جذّابیت این کار برا کودک، بیشتر از اینه که بخواید این خوراکیا رو تو کاسه بریزید و بهش بدید. البته ظرفای جذّاب هم می‌تونه تمایل کودک رو به خوردن این خوراکیا افزایش بده.

4- بازی با خوراکی

بعضی از خوراکیای مفید، قابلیت بازی دارن. شاید هیچ کدوم از خوراکیای مُضرّ، چنین قابلیتی نداشته باشن. مثلاً با پفک یا چیپس نمی‌شه بازیِ چندانی کرد؛ امّا با گردو، بادوم، فندق و... می‌شه بازی کرد. بازی با غذا، لذّت خوردنش رو بالا می‌برَه.

شکستن خوراکیایی مثل گردو یا بادوم،🥜 که پوست شکستنی دارن، برا بچه‌ها جذّابه و یه بازی به حساب میاد.🤗

5- همراه داشتن خوراکی مفید در بیرون از خونه

یکی از زمانایی که ما با بچه‌هامون تو مسئلۀ خوراکیا دچار مشکل می‌شیم، وقتیه که با اونا بیرون می‌ریم. بچه ها با دیدن مغازه‌ها یا خوراکیایی که تو دست بقیه‌ست، بهانه می‌گیرن.

 والدین هم برا این که بچه رو ساکت کنن، براش از خوراکیای مُضر، می‌خرن. حالا اگه وقتی با کودکتون بیرون میرید، همراهتون، خوراکی مفید، با بسته‌بندی جذّاب داشته باشین، می‌تونین به راحتی ساکتش کنین.

6- آموزش ضرر و فایده خوراکیا با گزاره‌های توصیفی

ما می‌تونیم به کمک شعر و قصّه، از فایده و ضرر خوراکیا برا بچّه‌ها بگیم. فقط کافیه کمی حوصله به خرج بدیم و دنبال این شعر و قصّه‌ها‌ بگردیم یا این که خودمون، ذوق به خرج بدیم، شعر و قصّه خلق کنیم.

7- استفاده از رابطۀ محبّت‌آمیز

شما می‌تونید از رابطۀ عاطفی تو مسئلۀ خوردن استفاده کنید. یکی از نتایج رابطۀ عاطفی با بچه‌ها، تبعیت اونا از والدین هست. محبّت خودتون رو به همه روش‌ها به کودک ثابت کنین. بچه‌ای که غرق محبّت والدینه، از دستورای پدر و مادر تو محدودۀ خوراکیا، اطاعت می‌کنه و از ناراحتی‌شون، ناراحت می‌شه.

اگه فرزندتون اصرار زیاد به خوردن خوراکیای مُضر داشت، ناراحتی خودتون رو بهش نشون بدید. بهش بفهمونید که چون دوستش دارین، دوست ندارین که مریض بشه.

8- فرهنگ‌سازی بین دیگران

بعضی از دوستان و بستگان برا ابراز محبّت، به کودک خوراکیای مُضر می‌دن. ما برا مقابله با این مشکل باید تو جلسات مهمونی، به صورت علمی و منطقی، در بارۀ ضرارای جسمی و روانی این خوراکیا با بقیه صحبت کنیم. نتیجۀ این گفتگوها تو خیلی از موارد، به سود بچه های خودشون هم می‌شه.

اگه تو مهمونیا خوراکیای مُضر برا پذیرایی آوردن، شما از اونا استفاده نکنین تا بچه‌ها هم از شما یاد بگیرن.

منبع: کانال حجة الاسلام محسن عباسی ولدی در ایتا

 
@abbasivaladi