گروه زندگی ـ از کوچه صدای طبل و سنج می‌آید. بوی اسپند و چای هل و دارچینیِ هیئت مجاور منزلمان در خانه ما پیچیده و شوق خاصی در چشمان بچه‌ها برق می‌زند، لباس های مشکی شان را می پوشند تا به هیئت بروند. همینطور سرگرم آماده شدن هستم و به این فکر می کنم که چطور بچه ها را در هیئت آرام نگه دارم؟ دخترم به سمت من می آید و می‌گوید: «مامان ما اونجا باید چیکار کنیم؟ بعد دوباره ساکت می شود و ادامه می دهد: «منظورم اینه که ما چطوری عزاداری کنیم؟»
دستم را روی سرش می کشم و روسری اش را که شل و ول سر کرده، سفت میکنم و می‌گویم: «عزیزم تو که قبلاً با من اومدی، اول دعا می‌خونیم و زیارت عاشورا برای امام حسین (ع) که آن را بلدی. بعد به ما شربت یا چای می‌دهند. در نهایت هم مداحی گوش می‌دهیم. اما آنجا نباید شیطنت کنید چون خانم ها و آقایان برای عزاداری امام حسین(ع) می‌آیند و حواسشان پرت میشود.» چشم بلندی می‌گوید و به من گوشزد میکند که تصمیم دارد با دوستانش آرام و در گوشی صحبت کند، من هم می‌گویم: «اشکالی ندارد به شرطی که صدای خنده تان بلند نشود.» می خندد و می دود تا برادرش را صدا کند که آماده رفتن شویم.
ماه محرم و عزاداری هایشان برای بچه‌ها حال و هوای خاص خودش را دارد، همین حال و هواست که برای ما از کودکی‌هایمان یادگار مانده و نمی‌گذارد از دم و دستگاه امام حسین (ع) هر جای دنیا که باشیم و به هر کاری که مشغول هستیم ، در ماه محرم دور شویم. بوی اسپند و صدای طبل ، مداحی و روضه خوانی و غذای نذری، دیدن فامیل و دوستان و آشنایان قدیمی و گریه برای امامی که مظلومانه خودش و اهل بیتش(ع) به شهادت رسیدند تا اسلام زنده بماند؛ در پس ذهن ما حک شده است و همه اینها را از برکات دست‌های پدر و مادرها و پدربزرگ ها و مادربزرگ‌هایی است که ما را محرم ها با خود همراه می‌کردند و به مجالس عزاداری می‌بردند.
اما این روزها چطور باید بچه ها را آماده کنیم تا با ما همراه شوند، به استثنای اینکه مراقبت‌های بهداشتی برای درگیر نشدن با ویروس کویید 19 را هنوز داریم، کودکان را با چه شرایطی باید با خود همراه کنیم تا هم خودمان بتوانیم عزاداری مان را انجام دهیم و از مجالس فیض ببریم و هم بچه ها خسته نشوند و پا به پای ما همراه باشند. مادرهای امروز زیاد گله می‌کنند که بچه ها در هیئت ها نمی مانند اما ما خودمان از بچگی در همین هیئت ها و حسینیه ها بزرگ شدیم. پس چطور پدر و مادرها ما را مدیریت می‌کردند؟
حجت الاسلام «حسین محمدی»، کارشناس مذهبی در ارتباط با اهمیت همراه کردن بچه ها در مجالس عزاداری حسینی می‌گوید: «حضور بچه ها همان نوستالژی کودکانه خودمان است باید اجازه دهیم نسل جدید هم این خاطرات را برای خود خلق کند و در بزرگسالی یادش بماند که چه ریشه هایی دارد منتها باید خانواده مدیریت صحیح داشته باشند تا از عزاداری ها خاطرات خوب برای بچه ها باقی بماند.بهتر است برای اینکه بچه ها توجیه شوند که قرار است در چه مجالسی شرکت می‌کنند، برایشان توضیح بدهیم که قرار است کجا بروند؟ چه کار کنند؟ اصلا داستان کربلا و شهادت امام حسین چیست؟ البته به فراخور سن و سالشان این امر شدنی است . قرار نیست وقایع کربلا برای کودکان به طور خیلی ناراحت کننده تعریف شود تا باعث ناراحتی و اضطراب آن ها باشد. در سنین بالاتر می‌توان مفاهیم شجاعت، شهادت، ایثار، گذشت و فداکاری و حمایت از مظلوم را به بچه ها آموزش داد.»
در حال حاضر کتاب های زیادی برای گروه های سنی مختلف منتشر شده که بچه ها را به زبان شعر و داستان با مفاهیم واقعه عاشورا و کربلا آشنا میکند که خانواده ها می توانند از آنها بهره ببرند.
*نکات کلیدی حضور بچه ها در مجالس عزاداری
برای شرکت در مراسم عزاداری و اینکه بچه ها بتوانند تاب بیاورند و در مجلس بمانند، چند نکته لازم است که توسط والدین به ویژه مادران رعایت شود.
1-همراه داشتن اسباب بازی و خوراکی مورد علاقه بچه ها
نخست اینکه برخی لوازم مورد علاقه بچه‌ها مثل اسباب بازی های کوچک آنها یک عروسک یا مثلا یک ماشین یا چند عدد خوراکی مورد علاقه بچه ها و میوه همراه خود داشته باشید تا کودکان سنین پایین با آن سرگرم شوند و تصورتان هم این نباشد که یک کودک بتواند پا به پای شما به مفاهیم روضه خوانی و مداحی گوش دهد و همه را متوجه شود. بچه به فراخور سنش خودش را سرگرم می کند و همین کفایت می کند.
حجت الاسلام محمدی می گوید: «برخی مادرها بدون رعایت این نکات بچه های خود را به حسینیه ها و مساجد می‌آورند واین بچه ها مدام گریه می‌کنند و تمرکز مستمعان را به هم می زنند . بنابراین مادران در اینطور مواقع باید هوشمند باشند و یک اسباب بازی یا چند خوراکی مورد علاقه بچه یا میوه همراه خود ببرند تا بچه ها سرگرم شوند و گشنه هم نمانند.»
2-محل مناسبی برای نشستن در مساجد یا هیئت ها را در نظر بگیرید
با توجه به کم بودن حوصله بچه ها و نیاز به دویدن یا راه رفتن ، بهتر است در جایی از مجلس قرار بگیرید که اگر بچه‌ها بدقلقی کردند بتوانید به راحتی از مراسم خارج شوید وبیرون حیاط دوری بزنید تا کودک آرام شود. علاوه بر این قبل از آوردن کودک به مجالس حسینی بهتر است کودکتان خواب کافی داشته باشند تا بهانه گیری نکند.
حجت الاسلام محمدی می گوید: «این هم انتظار نابه جایی است که توقع داشته باشید بچه ها نصفه روز مثلا در یک مجلس عزاداری بنشینند و صدایشان در نیاید، حتی ممکن است با تاریک کردن فضا بترسند و گریه کنند، بنابراین شما با داشتن کودک باید انتظار این را داشته باشید که بچه ها خسته بشوند یا اینکه از صدای بلند روضه خوان و مداح یا تاریکی بترسند.
بنابراین اجازه دهید بچه ها با دوستانی که پیدا کرده اند یا از قبل داشتند به آرامی بازی کنند، حتی اگر به صدای مداح یا روضه خان گوش ندهند.»
3-برای کودکان وسایل عزاداری تهیه کنید
اگر دختر و پسری دارید که به سن پنج ـ شش سال رسیدند ، می توانید برایشان سنج ، پرچم و طبل های کوچک کودکان تهیه کنید تا هم در منزل و هم حیاط هیئت ها و مساجد از آنها استفاده کنند.
برای انتخاب مجلس عزاداری هم دقت کنید، جایی را انتخاب کنید که بچه های بیشتری دارد که کودکان سرگرم شوند نه مجلسی که بسیار جدی است و باید سکوت کامل در آن رعایت شود. برخی مجالس حسینی هم هست مثل تکیه ها و حسینیه هایی که برای بچه ها اتاقی خاص آنها ترتیب داده اند و از این مکان ها هم می توان استفاده کرد.
4-مقابل چشم بچه ها مراقب نحوه عزاداری تان باشید
یک نکته را مادر و پدرها باید خیلی مراقب باشند، با توجه به پاک و حساس بودن احساسات بچه ها و اینکه خیلی مسائل را در سنین پایین نمی توانند درک کنند از جمله گریه بر شهادت امام حسین (ع) بهتر است جلوی بچه ها برخی مسائل رعایت شود. حجت الاسلام محمدی می‌گوید: «مثلا اینکه گریه خود را کنترل کنید و آرام گریه کنید و اگر کودک شما ترسید، آن را پاک کنید تا باعث اضطراب و ناراحتی اش نشود و خاطره بد برایش باقی نماند. پدرها هم مراقب نحوه عزاداری شان جلوی کودکان باشند تا باعث ترس بچه ها نشود.»
5-از ظرفیت بچه ها برای نذری دادن استفاده کنید
اگر تصمیم دارید نذری بدهید از غذا گرفته تا یک شربت یا هر چیز دیگری ، از بچه ها هم استفاده کنید. نگویید که ممکن است خرابکاری کنند، این کار خیلی حس وحال آنها را نسبت به محرم خوب و مثبت میکند و همیشه در یادشان باقی می ماند.
و در نهایت اگر دسته یا هیئتی در محله تان برای بچه ها وجود دارد، بچه ها را در این مکان ها همراهی کنید تا از کودکی با مفاهیم عزاداری حسینی آشنا شوند و بتوانند در این مکان ها مشارکت داشته باشند. شما برای همراه کردن کودکانتان به مجالس عزاداری چه کارهایی انجام می دهید. برایمان بنویسید.