به گزارش خبرنگار بهداشت و درمان باشگاه خبرنگاران پویا؛ درمان آکنه‌های شدید معمولاً با مصرف دارویی به‌نام "ایزوترتینوئین" (isotretinoin) صورت می‌گیرد که با نام تجاری آکوتان (Accutane) و روآکوتان (roaccutane) عرضه میشود اما باید توجه داشت که مصرف این دارو، عوارض بسیار مخربی به‌همراه دارد.
ساختار دارو
ایزوترتینوئین، یکی از مشتقات ویتامین A است اما ترکیبات دیگری از جمله روغن سویا، موم زرد، روغن نباتی هیدروژنه، ژلاتین، گلیسرول، آب، سوربیتول، مانیتول، نشاسته ذرت، تیتانیوم دی‌اکسید و… نیز در این دارو به‌کار رفته است.
عوارض روآکوتان
دارو‌های پرعارضه باید با احتیاط و حساسیت بالا تجویز شوند؛ اما متأسفانه تجویز روآکوتان به‌بهانه تسریع در روند درمان آکنه بیماران، بین بسیاری از پزشکان کشور ما رایج شده است؛ علاوه بر اینکه این دارو نباید برای هر نوع آکنه‌ای تجویز شود و صرفاً در موارد ضروری، اندیکاسیون مصرف دارد، پزشکان باید قبل از تجویز این دارو، از سلامت کبد و کلیه بیماران خود اطمینان حاصل کنند زیرا این دارو علاوه بر عوارض متعدد، تأثیرات منفی بر این دو عضو حیاتی بدن دارد.
عوارض کبدی و کلیوی
بالا رفتن میزان کلسترول در خون، تغییر در آمینوترانسفراز و آنزیم‌های کبدی که در متابولیزه کردن مواد غذایی و سم‌زدایی کبد نقش حیاتی دارند، بالا رفتن تری‌گلیسرید در خون و مسمومیت کبدی از جمله عوارض این دارو است که در صورت بروز، ممکن است مشکلات جبران‌ناپذیری برای مصرف‌کنندگان ایجاد کنند همچنین زردی چشم و پوست، دردهای شکمی و حالت تهوع و احساس خستگی مزمن می‌تواند از عوارض نادر اما خطرناکی باشد که بر اثر مصرف روآکوتان ایجاد میشود.
عوارض کلیوی
دفع پروتئین و خون در ادرار از عوارض خطرناک مصرف "روآکوتان" است که می‌تواند منجر به نارسایی کلیه در درازمدت شود.
خطر عفونت چشم با مصرف ایزوترتینوئین
یکی از عوارض شایع مصرف داروی ایزوترتینوئین (روآکوتان)، خشک شدن لب‌ها، پوست، پلک و چشم‌ها است؛ التهاب پوست و کاهش ترشح اشک در چشم نیز از عوارض رایج این دارو است؛ (اشک، باعث از بین رفتن بسیاری از باکتری‌ها و ویروس‌ها میشود)، همچنین مصرف این دارو ممکن است باعث برهم خوردن تعادل گلبول‌های سفید شود، نتایج یک تحقیق نشان می‌دهد "عفونت‌های چشمی" می‌توانند بر اثر مصرف روآکوتان به وجود بیایند.
روآکوتان و کم‌خونی!
روآکوتان از طریق مکانیسم‌هایی که هنوز به خوبی شناخته نشده‌اند، می‌تواند باعث کاهش تعداد گلبول‌های قرمز خون شود و در درازمدت کم‌خونی ایجاد کند؛ ضعف، خستگی و رنگ‌پریدگی بر اثر کاهش گلبول‌های قرمز خون ایجاد میشود.
صاف‌شدن پوست به‌قیمت افسردگی و خودکشی!
نتایج یک تحقیق در مجله psycho-pharmacology به‌روی موش‌ها نشان می‌دهد ایزوترتینوئین (روآکوتان) باعث ایجاد تغییراتی در قسمت هیپوکامپ میشود؛ (هیپوکامپ، قسمتی از مغز است که باعث تشکیل سلول‌های عصبی (نوروژنز) میشود)؛ تمایز سلول‌های عصبی (نورون‌ها) در حضور ایزوترتینوئین در هیپوکامپ کاهش می‌یابد و این مسئله در انسان‌ها می‌تواند باعث بروز افسردگی شود، همچنین در این تحقیق بیان شده است که خطر ابتلای افراد دچار آکنه‌های شدید به افسردگی، بیش از سایر افراد است و مصرف ایزوترتینوئین نیز می‌تواند به تشدید این معضل دامن بزند و باعث خودکشی فرد شود!
همچنین در برخی از بیماران، مصرف این دارو ممکن است باعث افزایش تحریک‌پذیری و حساسیت به نور آفتاب شود که در این صورت، مواجهه فرد با نور آفتاب کمتر میشود و تولید ویتامین دی در بدن او کاهش می‌یابد؛ کمبود ویتامین D می‌تواند یکی از علل ایجاد افسردگی در افراد باشد!
خطر ایجاد ناهنجاری در نوزاد مادران باردار با مصرف روآکوتان
روآکوتان در دوران بارداری به‌هیچ‌وجه نباید مورد استفاده قرار گیرد؛ این دارو می‌تواند باعث ایجاد ناهنجاری‌های جدی در مغز، صورت، گوش، چشم، قلب و غددی مانند غده تیموس و پاراتیروئید در جنین شود؛ زنانی که قصد بارداری دارند نیز باید از مصرف این دارو خودداری کنند همچنین مصرف این دارو در زمان شیردهی نیز می‌تواند همین ناهنجاری‌ها را در نوزاد ایجاد کند زیرا ایزوترتینوئین از طریق شیر مادر وارد بدن نوزاد میشود.
درمان‌های جایگزین طبیعی برای آکنه و جوش
آکنه یا جوش صورت ممکن است علت‌های مختلفی داشته باشد؛ یکی از عوامل اصلی آکنه‌ها و عوارض پوستی می‌تواند برخی "مشکلات کبدی" باشد چرا که اثر نارسایی‌ها یا عوارض کبدی خود را به‌سرعت به‌روی حالات پوست و در قالب جوش و دمل نشان می‌دهد.
عوامل ژنتیکی، رژیم غذایی ناسالم، استرس و به‌هم خوردن تعادل هورمون‌ها نیز می‌تواند از علل ایجاد آکنه باشد؛ همچنین آکنه زمانی ایجاد میشود که منافذ موجود در پوست، با چربی و سلول‌های مرده و باکتری‌ها مسدود شوند.
برای رفع این مشکل، می‌توان از راهکارهای طبیعی و خانگی استفاده کرد و یکی از مبنایی‌ترین درمان‌ها برای چنین عوارضی، "اصلاح و درمان کبد" است.
"شربت سکنجبین" معجونی برای درمان کبد و برخورداری از پوستی شفاف و صاف
مصرف روزانه "شربت سکنجبین" می‌تواند درمان ساده و مجربی برای اصلاح کبد باشد البته باید توجه داشت که درمان‌های طب سنتی نمی‌تواند درمانی تک‌بعدی و صرفاً با مصرف یک ترکیب دارویی باشد بلکه برای درمان و حصول نتیجه حتماً باید پرهیزات و تدابیر توصیه‌شده نیز دقیق اجرا شود مثلاً برای درمان کبد چرب، کنار مصرف شربت سکنجبین حتماً باید از مصرف آب یخ نیز پرهیز کرد و هر لقمه غذا حدود 20 مرتبه جویده شود.
ابن‌سینا طرز تهیه "شربت سکنجبین" را به‌صورت ساده در کتاب "قانون" خود به این صورت آورده است:
مواد مورد نیاز: سرکه یک واحد، عسل 2 واحد، آب 8 واحد
طرز تهیه: سرکه، عسل و آب را با هم ترکیب می‌کنیم و به‌روی حرارت قرار می‌دهیم تا با شعله ملایم بجوشد تا یک‌سوم آب آن بخار شود؛ حین جوشیدن کف آن را جدا کنید و می‌توانید یک دسته نعناع هم برای رنگ و طعم بهتر حین جوشیدن به آن اضافه کنید.
در هر وعده، یک‌سوم لیوان از این شربت با دوسوم لیوان آب مخلوط و مصرف شود.
زمان مصرف: ترجیحاً با شکم خالی یا یک ساعت بعد از غذا
درمان جوش‌ها با سرکه سیب
یک واحد سرکه سیب را با سه واحد آب مخلوط کنید و آن را روی پوست صورت به‌مدت یک دقیقه قرار دهید، سپس با یک پنبه نرم آن را خشک کنید؛ نتایج یک مطالعه منتشرشده در Pubmed نشان می‌دهد لاکتیک اسید و ساکینیک اسید موجود در سرکه سیب باعث تعدیل میزان چربی موجود در پوست و مقابله با عوامل ویروسی و باکتریایی و کاهش التهاب آن میشود.
ماسک عسل و دارچین
ترکیب یک قاشق عسل و دو قاشق دارچین و قرار دادن آن‌ها به‌روی پوست می‌تواند آکنه را درمان کند.
عسل و دارچین، منابع سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها هستند؛ مطالعات نشان داده‌اند تأثیر آنتی‌اکسیدان‌ها بر آکنه، بیش از رتینوئیدها و برخی داروهاست! لینولئیک اسید، ویتامین B3 و سدیم آسکوربیل فسفات (SAP) از آنتی‌‌اکسیدان‌های موجود در این ماسک هستند که می‌توانند باعث کاهش بروز آکنه شوند.
ماسک آلوئه‌ورا
آلوئه‌ورا حاوی اسید سالیسیلیک و گوگرد است که هر دو در درمان آکنه مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ قرار دادن ژل آلوئه‌ورا، یک تا دوبار در روز می‌تواند در کاهش بروز آکنه مؤثر باشد.
پیروی از رژیم غذایی با اندیس گلایسمی پایین
اندیس گلایسمی یک ماده غذایی، نشان‌دهنده میزان تأثیر آن ماده بر افزایش قند خون است؛ غذاهای دارای شاخص قند خون بالا شامل نان سفید، نوشابه، کیک و شیرینی‌ها، غلات صبحانه شیرین‌‌شده و سایر غذاهای فرآوری‌شده مانند سوسیس و کالباس هستند؛ کاهش مصرف این نوع غذاها می‌تواند باعث کاهش بروز آکنه شود.
استفاده از روغن بره‌موم
بره‌موم نوعی ماده شبیه موم و از تولیدات زنبور عسل است؛ مهم‌ترین خواص دارویی بره موم، اثرات آنتی‌بیوتیکی، ضدقارچی، ضدویروسی و ضدباکتریایی آن است، با مصرف روغن بره‌موم به‌صورت ماسک به‌روی پوست می‌توان جوش‌های صورت را درمان کرد.