در دنیای پرشتاب امروز که استرس، آلودگی و تغذیه ناسالم بخش جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره شده‌اند، ریزش مو به یکی از شایع‌ترین نگرانی‌های افراد در گروه‌های سنی مختلف تبدیل شده است. این مشکل نه‌تنها از نظر جسمی بلکه از لحاظ روحی و روانی نیز تأثیرگذار بوده و موجب کاهش اعتمادبه‌نفس بسیاری از افراد می‌شود.
اگرچه علم پزشکی نوین راهکار‌های مختلفی مانند استفاده از ماینوکسیدیل، فیناستراید و حتی کاشت مو را برای مقابله با این مشکل پیشنهاد می‌دهد، اما افزایش علاقه‌مندی به روش‌های طبیعی و کم‌عارضه، باعث شده طب سنتی ایرانی بار دیگر در مرکز توجه قرار گیرد. طب سنتی با تکیه بر اصول مزاج‌شناسی و اصلاح سبک زندگی، رویکرد متفاوتی نسبت به درمان ریزش مو دارد.
نگاه طب سنتی به ریزش مو
در طب سنتی ایرانی، اعتقاد بر این است که مو، آینه‌ای از وضعیت داخلی بدن است. به عبارت دیگر، سلامت مو وابسته به سلامت اندام‌هایی همچون کبد، معده، کلیه و میزان تعادل اخلاط در بدن است. بر اساس این دیدگاه، ریزش مو ممکن است ناشی از غلبه یکی از اخلاط چهارگانه (صفرا، سودا، بلغم و دم) باشد. برای مثال، غلبه سودا یا خشکی بیش از حد بدن یکی از دلایل رایج در ریزش موی مزمن به شمار می‌رود.
در کنار آن، کم‌خونی، ضعف گوارش، یبوست مزمن، تغذیه ناسالم، مصرف غذا‌های صنعتی و فست‌فود، کم‌خوابی، اضطراب و حتی استفاده مکرر از رنگ مو‌ها نیز می‌تواند در تشدید این وضعیت مؤثر باشد.
اصلاح مزاج، اولین گام در درمان
درمان ریزش مو در طب سنتی معمولاً با اصلاح مزاج آغاز می‌شود. شناخت مزاج فردی (گرم، سرد، خشک، تر) نقش مهمی در انتخاب نوع درمان دارد. متخصص طب سنتی پس از معاینه و تعیین مزاج، برنامه‌ای جهت تعدیل مزاج و پاکسازی بدن از مواد زائد ارائه می‌دهد.
برای مثال، افرادی با مزاج سرد و خشک ممکن است با مصرف خوراکی‌های گرم و‌تر مانند عسل، خرما، روغن زیتون، و دم‌نوش‌هایی، چون زنجبیل و دارچین به تعادل مزاج برسند. در مقابل، افرادی با مزاج گرم و خشک ممکن است نیاز به مصرف خوراکی‌هایی با طبع خنک‌تر مانند شیره توت، کاهو با سکنجبین و دم‌نوش عناب داشته باشند.
روغن‌مالی، یکی از روش‌های مؤثر بیرونی
یکی از روش‌های رایج و مؤثر در درمان ریزش مو در طب سنتی، استفاده از روغن‌های گیاهی برای تقویت مو و تغذیه پوست سر است. روغن‌های پیشنهادی بسته به مزاج فرد متفاوت است، اما برخی از روغن‌های پرکاربرد عبارتند از:
روغن مورد: دارای خاصیت ضدالتهاب و تقویت‌کننده فولیکول مو است.
روغن سیاه‌دانه: سرشار از آنتی‌اکسیدان و مواد مغذی بوده و به کاهش ریزش کمک می‌کند.
روغن بادام تلخ: موجب افزایش گردش خون در پوست سر شده و در تقویت پیاز مو مؤثر است.
روغن کرچک: غلیظ و مغذی است و برای مو‌های ضعیف و شکننده توصیه می‌شود.
روغن زیتون بکر: یک مرطوب‌کننده طبیعی برای پوست سر خشک است.
برای بهره‌گیری بهتر، روغن‌ها معمولاً شب هنگام روی پوست سر مالیده شده و به‌صورت ملایم ماساژ داده می‌شوند. سپس با حوله گرم پوشانده شده و صبح شسته می‌شود.
تغذیه؛ نقش کلیدی در درمان
در طب سنتی، تقویت ریشه مو از درون بدن اهمیت زیادی دارد. به همین دلیل، رعایت رژیم غذایی مناسب یکی از ارکان اصلی درمان است. مواد غذایی زیر به طور خاص برای تقویت مو توصیه می‌شوند:
شیره انگور، شیره خرما و شیره توت
جوانه گندم، سویق گندم و سویق جو
مغز‌ها مانند گردو، بادام و پسته (به‌ویژه به‌صورت خام)
مصرف هفتگی گوشت بره یا گوشت شتر (در مزاج‌های متناسب)
مصرف زرده تخم‌مرغ نیم‌برشت و عسل طبیعی
همچنین پرهیز از غذا‌های فرآوری‌شده، نوشابه، قند و شکر صنعتی، چای سیاه زیاد، غذا‌های مانده و پرادویه نیز از توصیه‌های مهم در این حوزه است.
سایر روش‌های طب سنتی در درمان ریزش مو
برخی دیگر از روش‌های طب سنتی که در موارد خاص توصیه می‌شوند عبارتند از:
حجامت: با هدف پاکسازی بدن از سموم، به‌ویژه در افرادی که غلبه خون یا سودا دارند.
فصد: نوعی خون‌گیری که در برخی مزاج‌ها برای کاهش مواد زائد مؤثر است.
بادکش‌درمانی: به بهبود جریان خون در ناحیه سر کمک می‌کند.
بخور گیاهی: بخور با گیاهانی مانند بابونه و آویشن به باز شدن منافذ و تغذیه پوست کمک می‌کند.
هشدار و توصیه نهایی
اگرچه طب سنتی روش‌های مؤثری برای درمان ریزش مو ارائه می‌دهد، اما مهم است که این درمان‌ها تحت نظر پزشک متخصص طب سنتی صورت گیرد. تشخیص اشتباه مزاج یا مصرف خودسرانه دارو‌های گیاهی می‌تواند منجر به تشدید علائم یا بروز عوارض ناخواسته شود.
همچنین در مواردی که ریزش مو به دلایل هورمونی، ژنتیکی یا بیماری‌های زمینه‌ای است، باید رویکردی ترکیبی با طب نوین در نظر گرفته شود.
طب سنتی ایرانی با سابقه‌ای هزاران ساله، راهکار‌هایی علمی و مبتنی بر طبیعت برای درمان ریزش مو ارائه می‌دهد. توجه به مزاج، اصلاح سبک زندگی، تغذیه سالم، استفاده از روغن‌های گیاهی و درمان‌های مکمل مانند حجامت، از جمله ابزار‌های درمانی این مکتب هستند که می‌توانند به عنوان راهکاری مؤثر و کم‌عارضه برای بسیاری از افراد مطرح شوند.