برخي از آثار چوب مسواک (چوب درخت Salvadora persica) در مقالات علمي
بررسي‌ها نشان داد که استفاده‌ي مکرر از چوب مسواک با کاهش نياز به مراقبت پريودنتال در بزرگ‌سالان همراه بوده‌است.
در مطالعه‌اي بر روي دانش‌آموزان کنيايي، دانش‌آموزاني که به طور مداوم از چوب مسواک استفاده مي‌کردند، به هيچ روش اضافه‌اي جهت از بين‌بردن پلاک‌هاي دنداني نياز نداشتند.
در مطالعه‌ي ديگري در ميان مردان بزرگ‌سال در عربستان نشان داده‌شد که، استفاده از چوب مسواک باعث کاهش چشمگير پلاک و افزايش شاخص‌هاي سلامت لثه مي‌شود و مسواک زدن با چوب از مسواک زدن با مسواک‌هاي رايج، با رعايت شيوه‌ي صحيح مسواک زدن، مؤثرتر است.
نشان داده‌شده است که دهان‌شويه با ترکيب آبي حاوي سالوادورا پرسيکا (چوب مسواک) موجب کاهش خون‌ريزي و التهاب لثه شده است.
در كشورهايي كه چوب مسواک به‌طور گسترده مورد استفاده قرار مي‌گيرد، ميزان از دست‌دادن دندان در بزرگ‌سالان کاهش داشته‌است.
مطالعه‌اي که بر روي 213 مرد 20 تا 65 ساله انجام‌‌شد تا وضعيت پريودنتال مصرف‌کنندگان چوب مسواک و مسواک معمولي را ارزيابي‌کند، نشان داد که وضعيت پريودنتال استفاده‌کنندگان از چوب مسواک بهتر از افرادي است که از مسواک‌هاي معمولي استفاده مي‌کرده‌اند.
عصاره‌ي تازه‌اي که هنگام جويدن چوب مسواک آزاد مي‌شود، اثر ضد سرطان دارد و مانند يک فلورايد موضعي عمل مي‌کند که اثربخشي آن به توانايي آن در مرطوب کردن ميناي دندان و رسيدن به مکان‌هاي مستعد پوسيدگي بستگي دارد.
سالوادورا پرسيکا حاوي تقريباً 1 ميکروگرم در گرم فلورايد تام است و مشخص شده که مقدار قابل‌توجهي کلسيم و فسفر هم آزاد مي‌کند.
هم چنين سيليس موجود در چوب به دليل ويژگي ساينده بودن لکه‌ها را از بين مي‌برد و باعث سفيدتر شدن دندانها مي‌شود.
تانن‌هاي موجود در چوب مسواک با مهار عمل آنزيم گلوکوزيل ترنسفراز تشکيل پلاک‌هاي دنداني و التهاب لثه را کاهش مي‌دهند؛ همچنين اين مواد اثرات ضد قارچي در برابر کانديدا آلبيکنز در دهان از خود نشان داده‌اند.
رزين‌هاي چوب مسواک لايه‌اي روي ميناي دندان تشکيل داده و از آن در برابر پوسيدگي محافظت مي‌کنند.
آلکالوئيد موجود در Salvadora persica سالوادورين است که داراي اثر باکتريوسيدي است و موجب ممانعت از رشد باکتري‌ها و تقويت لثه مي‌شود.
عطر و بوي خفيف و تلخ آن از روغن‌هاي اساسي (فرار) حاصل مي‌شود که باعث تحريک جريان بزاق مي‌شوند.
ترکيبات گوگردي بالا(%4.73) در چوب مسواک داراي اثرات باکتريوسيدي است و مانع از رشد باکتري‌ها مي‌شود.
ويتامين C موجود در چوب مسواک در ترميم و بهبود بافت‌ها مؤثر است.
بي‌کربنات سديم موجود به دليل سايندگي خفيف خاصيت جرم‌گيري داشته و علاوه بر آن يک ميکروب‌کش ضعيف نيز مي‌باشد.
غلظت بالاي کلريد موجود در چوب مسواک با مهار شکل‌گيري جرم به پيش گيري از ايجاد لکه‌هاي دنداني کمک مي‌کند و کلسيم موجود باعث تقويت ميناي دندان مي‌شود.
بنزيل ايزوتيوسيانات (BIT) يک ماده ي پيشگيري‌کننده است که احتمالا از واکنش ترکيبات ژنوتوکسيک با سلول هاي بافت دهان جلوگيري مي کند. نشان داده‌شده که BIT رشد تغييرات نئوپلاستيک را کاهش مي‌دهد. گزارش داده اند که BIT رشد و توليد اسيدِ استرپتوکوک موتانس را مهار مي‌کند. همچنين گزارش‌شده است که BIT با غلظت 133.3 ميکروگرم بر ميلي‌ليتر، فعاليت ضدويروسي عليه HSV-1(ويروس عامل تبخال) دارد؛ همچنين اثر ضد باکتريايي سريع و قوي را در برابر عوامل بيماري‌زاي دهان، درگير در بيماري پريودنتال و نيز در برابر ساير باکتري‌هاي گرم منفي به نمايش گذاشته است.
عصاره‌هاي ريشه و ساقه‌ي سالوادورا پرسيکا با موفقيت در درمان عفونت‌هاي دهان در انسان مورد استفاده قرارگرفته است و توانايي عصاره‌هاي آبي و اتانولي موجود در چوب مسواک براي برداشت پلاک‌ها از سطح دندان و مسدود کردن مسيرهاي ورودي به عاج دندان نشان داده شده است.
بررسي هاي انجام شده که شامل مطالعات in vivo و کارآزمايي‌هاي باليني متعدد است نشان از کفايت شواهد براي اين ادعا دارد که استفاده از چوب مسواک (يعني چوب درخت Salvadora persica يا همان چوب اراک) مي‌تواند به صورت کارامدي در حفظ سلامت دهان و دندان مؤثر باشد.
منابع:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3723367/
http://faculty.ksu.edu.sa/rsadhan/publication/131221
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3545237/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4306988/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17904go
چگونه از چوب مسواک استفاده کنم ؟
چوب مسواک نوعي تميز کننده ي سنتي دندان است که از گذشته تا به امروز براي تميزي دندان ها در بسياري از کشورهاي خاورميانه و آفريقا مورد استفاده قرار گرفته است. چوب مسواک از نظر ظاهر و نوع کاربردش تا حدي شبيه به مسواک هاي مدرن امروزي است. درخت مسواک ( درخت اراک) در اسلام و در دوران پيامبر به گونه اي مورد توجه بوده است که در آئين نظافت مسلمانان اشاره ي زيادي به اين درخت شده و مسلمانان براي تميزي دندان ها از آن استفاده مي کردند.
کساني که از اين روش استفاده مي کنند، بدانند که راهي مؤثر و طبيعي را براي بهداشت دندان هايشان انتخاب کرده اند. تحقيقات بساري نشان داده اند که اين نوع از مسواک ها عملکرد بهتري نسبت به مسواک هاي مدرن امروزي دارند.
1- سر چوب را بايد بجويد و پوست آن را جدا کنيد.
استفاده از اين محصول براي شستن دندان ها بسيار ساده، سرگرم کننده و جالب است. زماني که چوب مسواک را خريداري مي کنيد، بايد ابتدا پوست يک سر چوب به اندازه ي يک تا سانتي متر جدا کنيد. تنها بايد پوست سر چوب مسواک جدا شود و نبايد به الياف داخلي آن آسيبي وارد نشود. هنگامي که پوست از چوب جدا مي شود، چوب کمي طعم تند خواهد داشت البته براي سلامتي فرد مضر و خطرناک نمي باشد.
2- قسمت بدون پوست چوب را بجويد.
بعد از جدا کردن پوست سر چوب، مجدداً آن قسمت را بجويد. به طوري که کاملاً نرم شده و فرم مسواک هاي مدرن را به خود بگيرد و ظاهري شبيه به يک قلم مو پيدا کند. اين کار را به مدت يک يا دو دقيقه انجام دهيد. فقط يادتان باشد که مسواک را زياد نجويد. چرا که مقاومت چوب از بين مي رود و قدرت برداشتن آلودگي از روي دندان ها را نخواهد داشت. اگر ضخامت چوب زياد بود و يا الياف خيلي محکم بود ميتوانيد از يک انبر دست (که صرفا براي نرم کردن چوب مسواک از آن استفاده مي کنيد) کمک بگيريد.
3- مسواک را در آب بخيسانيد.
اين نوع از مسواک ها بدون خمير دندان و هرگونه مواد بهداشتي قابل استفاده است. براي مسواک زدن با چوب مسواک، ابتدا آن را در آب به مدت پانزده دقيقه بخيسانيد. البته اگر تمايل داريد که دهانتان عطر و بوي خوبي داشته باشد، مي توانيد به جاي آب از گلاب هم استفاده کنيد.
4- مسواک را با انگشت شست و سبابه در دست نگه داريد.
اکنون آماده ي مسواک زدن هستيد. از هر جايي که شروع کار برايتان آسان تر است شروع کرده و تک تک دندان ها را مسواک بزنيد. فقط يادتان باشد که از مسواک نبايد بصورت عرضي استفاده نمود. چرا که استفاده غلط ممکن است براي دندان هايتان مفيد نبوده و مضر باشد.
5- شروع کنيد.
سر چوب را روي دندان گذاشته و از سمت مجاور لثه ها مسواک را به آرامي به سمت نوک دندان بکشيد و آن را تميز کنيد. براي تمامي دندان ها اين کار را تکرار کرده و مطمئن شويد که سطحي بدون مسواک در دهان باقي نمانده است. به ياد داشته باشيد که اين کار را با فشاري ملايم و به آهستگي انجام دهيد. به طور کلي استفاده از اين روش نسبت به مسواک هاي مدرن نياز به زمان بيشتري دارد. بنابراين لازم است کمي حوصله به خرج دهيد. زيرا ممکن است در اوايل استفاده مجبور شويد وقت بيشتري را صرف کنيد تا قلق استفاده از اين مسواک دستتان بيايد و موجب ناخوشايندي شما گردد؛ اما به مرور زمان بر کنترل زمان بندي استفاده از آن مسلط تر خواهيد شد.
6- هر دو روز يک بار سر کهنه شده ي چوب را جدا کنيد.
سعي کنيد مسواک را هميشه به صورت تازه نگه داريد و هر يک يا دو روز قسمت کهنه و استفاده شده ي سر چوب را با چاقو ببريد. البته زمان بريدن و جدا کردن سرِ مسواک بسته به کيفيت و نوع چوب و اين که روزي چند بار مسواک مي زنيد، متفاوت است. اما به طور کلي بهتر است سر مسواک زماني جدا شود که کهنه شده و فرچه ها شکل ظاهري خود را از دست داده باشند؛ که معمولا هر دو روز يک بار است. البته مسواک هاي مستثنايي هم وجود دارند که به دليل استفاده از مواد نگهدارنده، تاريخ انقضاي آنها تا يکسال مي باشد. ما پيشنهاد مي کنيم از نوع طبيعي و بدون مواد آن استفاده کنيد.
7- مسواک را در مکاني خشک نگهداري کنيد.
بعد از اتمام کار مسواک زدن، مسواک را کاملاً شستشو دهيد و با تکان دادن آن، قطرات آب موجود در مسواک را تا حدي بگيريد. سپس آن را در مکاني تميز و باز گذاشته تا با هواي آزاد خشک شود. توجه داشته باشيد که نگهداري مسواک در محيطي نمناک باعث کپک زدن و خراب شدن آن مي شود. پس اگر تمايل داريد که مسواک را در ظرف يا محيط بسته نگه داريد، اطمينان حاصل کنيد که مسواک به طور کامل خشک شده است.
با اينکه مسواک ماهيت آنتي باکتريال دارد ولي لازم به ذکر است که براي جلوگيري از انتقال باکتري ها به مسواک هرگز آن را درکنار سينک دستشويي يا ظرفشويي قرار ندهيد.
واحد سلامت مصاف