بسم اللّه الرّحمن الرّحيم
و صلّي الله علي محمّد و آله الطّاهرين و لعنة الله علي اعدائهم اجمعين
اعضاء رئیسه بدن
ما در طب سنتی سه سیستم مهم برای داخل بدن قائل هستیم:
1) قلب 2) مغز 3) کبد
کبد کارش خونسازی است.
مغز پیام رسانی است.
قلب کارش خون رسانی است.
(اینها اعضاء رئیسه بدن هستند).
اگر این اعضاء در بدن نباشد، بدن قادر به ادامه حیات نیست. یعنی شخص ممکن است بدون کلیه یا معده بتواند زندگی کند اما بدون مغز نمی‌تواند زندگی کند، بدون کبد هم ممکن است یک مقدار بسیار کم بتواند به زندگیش ادامه دهد. در هر کدام از اینها یک نیرو یا قوتی نهفته است.
در قلب قوت حیوانی نهفته است.
در مغز نیروی نفسانی نهفته است.
در کبد نیروی نباتی نهفته است.
- بین موجوداتی که در روی زمین هستند می‌بینید که نباتات رشد و نمو دارند. پس کبد یا نیروی حیاتی کارش رشد و نمو و بدل ما یتحلل است (جایگزین کردن مواد و غذا). یعنی غذایی که در بدن تحلیل می‌رود کبد جایگزین می کند.
بعضی از این حالتها را موجودات اطراف ما دارند. رشد و نمو مختص گیاهان است. به غیر از این دو نیروی دیگر در گیاهان وجود ندارد یعنی نیروی حیوانی و نفسانی. به نیروی حیوانی نیروی حیاتی هم گفته میشود.
حیوانات نیروی حیوانی را دارند یعنی انبساط و انقباض قلب که موجب حرکت در بدن میشود. تا قلب وجود نداشته باشد و خونرسانی در بدن وجود نداشته باشد و خون در بدن گردش نکند چیزی موجب حرکت نمی‌شود (اعتقاد قدما).
- پس ما چیزی داریم که نباتات هم دارند و آن نیروی رشد و نمو است و جایگزین کردن مواد است که به آن قوه یا نیروی نباتی می گونید.
- یک موردی است که حیوانات فقط دارند به علاوه نیروی نباتی که قوه یا نیروی حیوانی است به سبب آنکه قلب دارند. انبساط و انقباض وجود دارد و بوسیله آن ماهیچه های بدن حرکت می کند.
- اما یک چیز دیگری است که مختص انسان است. این را حیوانات هم دارند ولی در حد حس و حرکت نه بیشتر از آن، یهنی آنها متخیله و حافظه و ذاکره را ندارند که آن میشود نیروی نفسانی.
نیروی نفسانی که فعل حس و حرکت را دارد شامل دو قوا است:
1- قوای ظاهری 2- قوای باطنی
قوای ظاهری مختص ظاهر است شامل:
1) لامسه 2) ذائقه 3) شامه (بویائی) 4) باصره (بینایی)
5) سامعه (شنوایی)
قوای باطنی شامل:
1) حس مشترک 2) متخیله 3) متصرفه 4) واهمه
5) حافظه
- پس ما سه نیرو داریم: الف) نفسانی ب) حیوانی ج) نباتی (حیوانی)
سه تا عضو رئیسه داریم: الف) مغز ب) قلب ج) کبد
سه تا فعل داریم: الف) حس و حرکت ب) انبساط و انقباض قلب ج) رشد و نمو
- کل مبحث ارواح و قوا و افعال به همین خلاصه میشود.