جمعیت ایران پیرتر می‌شود، ایران یک قدم تا سالمندی، بحران جمعیت، تله برای ایران و صدها تیتر تلخ خبری دیگر که در رسانه ها، فضای مجازی و روزنامه‌ها به صورت مرتب در چندسال اخیر در حال انتشار است، خبری که شاید به ظاهر تلخ نباشد، اما در صورت عدم کنترل می‌تواند آینده تلخی برای ایران داشته باشد.
خانواده‌های ایرانی با مرور زمان در حال کوچک و کوچکتر شدن هستند، خانواده‌های اصیل ایرانی که از ۷ و ۹ نفر به ۴ نفر و امروز به سه تا دو نفر رسیده است و امروزه گزارش‌های جهانی نشان از آن دارند که تعداد فرزندان در یک خانواده ایرانی کمتر از یک خانواده اسرائیلی، انگلیسی و آمریکایی است. متاسفانه نرخ فرزند آوری در ایران بیست پله از آمریکا پایین‌تر است و رژیم صهیونیستی دو برابر نرخ فرزندآوری ایران را در اختیار دارد. همچنین نرخ باروری در ایران نیز پایین‌ترین مقدار در میان کشورهای مسلمان است و آلبانی با رقم ۱.۵ رقیب اروپایی ایران محسوب می‌شود.
کارشناسان و جمعیت شناسان در دنیا با بررسی‌هایی که بر روی جمعیت ایران داشته اند، به این نتیجه رسیده اند که جمعیت ایران در طی ۲۰ سال آینده به سمت پیر شدن خواهد رفت، این درحالی است که وحید قبادی دانا رئیس سازمان بهزیستی کشور در ۲۲ مهر ماه سال جاری با اشاره به اینکه ایران دارای ۸ میلیون و ۳۰۰ هزار سالمند است، اظهار کرد: سن سالمندی ۶۰ سال تعریف شده و در برخی از کشورهای توسعه یافته سن سالمندی ۶۵ سال مدنظر است. در حال حاضر ۱۰ درصد جمعیت کنونی کشور ما را سالمندان تشکیل می‌دهند و این درحالی است که در سال ۵۵، فقط ۵ درصد جمعیت کشور سالمندان بودند و طی ۴۰ سال جمعیت سالمندان ایران دو برابر شده است.
وی با تاکید بر اینکه کشورهای توسعه یافته طی ۱۰۰ سال با جمعیت دو برابری سالمندانشان رو به رو شده‌اند، گفت: طی ۲۰ سال آینده جمعیت سالمندان کشورمان دو برابر می‌شود و ۲۰ درصد جمعیت در ۲۰ سال آینده سالمندان هستند. در سال ۸۵ به ازای هر ۱۱۶ مرد سالمند، ۱۰۰ زن سالمند وجود داشت اما از سال ۸۵ به بعد جمعیت زنان سالمند بیشتر از مردان سالمند شده است در واقع سالمندی زنانه‌تر می‌شود.
محمد اسماعیل اکبری مشاور سازمان جهانی بهداشت در اولین نشست تخصصی که در زمستان سال گذشته برگزار شد اظهار کرد: اصلاح ساختار جمعیتی باید هدف قرار گیرد و این نسبت‌ها اصلاح نمی‌شود مگر با فرزند آوری؛ لزوما تشویق ازدواج به نتیجه نمی‌رسد، زیرا سه تا ۶ سال طول می‌کشد تا یک زوج صاحب فرزند شوند.
اکبری با بیان اینکه حتما باید اعلام کرد که در هر خانواده ۴ فرزند هدف است، گفت: جمعیت سالمند باید زیر ۶ درصد باشد و جامعه سالمندی در کشور ما رشد کرده است که این یعنی یک خلاف دارد اتفاق میفتد.
متاسفانه برخی از کارشناسان جمعیت در کشور ما به سادگی از همه مسائل مهم و واقعیت‌های موجود دنیا در مبحث مدیریت جمعیت چشم پوشی کرده‌اند و کنترل جمعیت، تنظیم خانواده و بهداشت فرزندآوری را دقیقا در همان الگوی غربی و با همان دلایل، راهبردها و منابع پیگیری می‌کنند.
با تمام این حرف‌ها ایران تنها یک قدم تا تبدیل شدن به کشور سالمندان فاصله دارد، کاهش آمار ازدواج و در کنار آن کاهش آمار فرزندآوری دست به دست هم داده‌اند تا کشورمان ایران این یک قدم را خیلی سریع طی کند.
میزان ولادت در ۵ سال اخیر را اگر مورد بررسی قرار دهیم، به این نتیجه می‌رسیم که هر ساله آمار ولادت در حال کاهش است. در سال ۹۴ یک میلیون و ۵۷۰ هزار و ۱۸۳ نوزاد، در سال ۹۵ یک میلیون و ۵۲۸ هزار و ۳ نوزاد، در سال ۹۶ یک میلیون و ۴۸۷ هزار و ۸۶۱ نوزاد، در سال ۹۷ یک میلیون و ۳۶۶ هزار و ۴۹۱ نوزاد و در سال ۹۸ یک میلیون و ۱۹۶ هزار و ۱۳۴ نوزاد در ایران متولد شده‌اند.
کاهش نرخ فرزند آوری مسئله‌ای است که سال‌ها قبل رهبر معظم انقلاب به صورت مکرر آن را برای زوج‌های جوان یادآور شده‌اند. ایشان در تاریخ ۹۲/۰۸/۱۹ در یکی از سخنرانی‌های خود فرمودند: یکی از خطراتی که وقتی انسان درست به عمق آن فکر می‌کند، تن او می‌لرزد، این مسئله جمعیت است.
همچنین محمد شریعتمداری وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در دهمین جلسه شورای ملی سالمندان که هفته گذشته برگزار شد، با اشاره به رشد جمعیت سالمندان اظهار کرد: سن ۰ تا ۱۵ سال در جامعه ما کاهش پیدا کرده و امید به زندگی کم شده است و این نشان می‌دهد که جامعه ما در حال حرکت به سمت پیر شدن است، البته از پیر شدن جامعه استقبال نمی‌کنیم، اما با پیر شدن، افراد باید بتوانند رشد خود را حفظ کنند و شرایط مطلوبی در دوره سالمندی داشته باشند، لذا ضروری است که برای سالمندان امید به زندگی ایجاد کنیم تا زندگی با نشاطی را در دوران سالمندی خود سپری کنند.
شریعتمداری با بیان اینکه شورای ملی سالمندان نگاه ویژه‌ای به حوزه سالمندی دارد، گفت: این شورا علاوه بر توجه به وضعیت معیشت و سلامت سالمندان، به نشاط اجتماعی سالمندان، حضور سالمند در جامعه و حضور فعال همزمان با سلامت سالمند تأکید دارد.
وی تصریح کرد: سند ملی سالمندان پیش بینی می‌کند با توجه به اینکه رشد جمعیت سالمندان قابل ملاحظه است، باید توجه ویژه‌ای به نیازهای سالمندان کنیم. جمعیت سالمندان از ۵ درصد به ۱۰ درصد رسیده و پیش‌بینی شده که در سال ۲۰۲۰ جمعیت سالمندان کشور دو برابر شود، این در حالی است که در کشورهای دیگر طی ۱۰۰ سال این رشد جمعیت سالمند وجود داشت.
کشور ایران که یکی از کشورهای پرجمعیت جهان در گذشته بوده است، اکنون با کمبود جمعیت دست و پنجه نرم می کند. رسول صادقی جمعیت شناس دانشگاه تهران نیز در این باره اظهار کرد: سیاست‌های کلی جمعیت در سال ۹۳ توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شد که یکی از جامع‌ترین و موثق‌ترین سندهای سیاستی است که رویکرد پویا، سیستمی و چند بعدی به جمعیت دارد.
او در ادامه بیان کرد: با این حال ۶ سال از ابلاغ سیاست‌های کلی جمعیت در کشور می‌گذرد، اما موفقیت لازم را در حوزه جمعیت نداشته است، زیرا موانع و چالش‌هایی در اجرای این سیاست وجود دارد.
این جمعیت شناس با اشاره به موانعی که بر سر راه اجرای این سیاست‌ها بوده است، گفت: یکی از این موانع این است که برنامه راهبردی و اجرایی منسجمی در این زمینه وجود نداشته است و دلیل دیگر آن عدم تخصیص بودجه است.
صادقی افزود: خیلی از کشورهایی که آمار باروری‌شان کاهش داشته است برای حل این موضوع بودجه‌ای را برای حمایت خانواده و فرزند آوری اختصاص می‌دهند که این امر در کشور ما محقق نشده است.
او دلیل دیگر را آشفتگی نهادی دانست و گفت: ساختار منسجم و یک نهاد متولی برای اجرا و حمایت این موضوع وجود ندارد که همین موضوع سبب شده است که نهادهای متعددی به وجود آید که به صورت مجزا خودشان اقداماتی را انجام دهند.
صادقی تصریح کرد: یکی دیگر از موانع و چالش‌ها، عدم حمایت از اجرای پروژه‌های جمعیتی است که متاسفانه از این پروژه‌ها حمایت جدی نشده است. عدم حمایت از پروژه‌های جمعیتی و تخصیص ندادن بودجه‌ای خاص برای حمایت خانواده و تشویق آنان به فرزند آوری سبب شده است که مسئله جمعیت برای ایران به یک بحران تبدیل شود.
سید حسن حسینی کارشناس جمعیت نیز این باره اظهار کرد: جمعیت ایران سالانه به صورت قابل توجهی در حال کاهش است و نرخ فرزندآوری در بین خانواده ها و زوج ها جوان کاهش یافته است.
او با اشاره به اینکه زوج های جوان انگیزه ای برای فرزندآوری ندارند، گفت: مشکلات اقتصادی سبب شده است تا زوج های جوان به فرزند فکر نکنند که این موضوع بسیار تلخ و بحران انگیز خواهد بود.
این کارشناس جمعیت با اشاره به اینکه مشکلات اقتصادی مانعی برای فرزندآوری نیست، بیان کرد: مشکلات اقتصادی، مشکل کوچکی برای عدم فرزندآوری که بهتر است زوج های جوان به آن توجه نکنند.