صفحه اینستاگرام را بالا و پایین می‌‌کنی و به پیج یک پزشک با چند هزار فالور و لایک برمی‌‌خوری که تصویری از قبل و بعد عمل "جراحی معده" و تأثیر آن جراحی بر وزن یکی از بیمارانش پست کرده است؛ عملهای جراحی که علی‌‌رغم قیمت‌‌های بالا، عوارض زیادی نیز به همراه دارند.
صنعت مدلینگ که یکی از پردرآمدترین صنایع این روزهاست با تبلیغات بسیار موثر خود در جهان، این روزها باعث شده افکار عمومی به سمت داشتن اندام‌‌های لاغر و خوش‌فرم سوق داده شود و چاقی و اضافه وزن که از نظر متخصصین تغذیه زمینه‌‌ساز بیماری‌‌های زمینه‌‌ای بسیاری است، بیش از آن‌‌که از جهت سلامتی برای افراد جامعه نگران‌‌کننده باشد نوعی ضدارزش نیز به حساب بیاید؛ تا آنجا که وقتی انگیزه برخی از افراد از کاهش وزن را می‌‌پرسی، متوجه می‌‌شوی که هدف از کاهش وزن‌‌شان، بیش از آن‌‌که به دست آوردن سلامتی باشد، رسیدن به وزن ایده‌‌آل برای داشتن استایلی زیباتر است.
این دیدگاه که بخش اعظم آن برخاسته از تأثیر صنعت مدلینگ بر افکار جامعه است، در کنار نبود آموزش مناسب تغذیه‌‌ای، زمینه سودجویی برخی پزشکان را نیز فراهم آورده است؛ جراحانی که با تبلیغ اندام‌‌های جراحی شده و خوش فرم، پول‌‌های گزافی به جیب می‌‌زنند، در حالیکه در صفحاتشان هیچ خبری از اطلاع‌‌رسانی درباره عوارض جراحی‌‌های چاقی نیست!
چند روز پیش بود که خبر فوت بانوی 28 ساله‌‌ای به نام پریسا.م در فضای مجازی منتشر شد؛ پیگیری‌‌های تسنیم نشان داد که این بانوی جوان، تحت تأثیر تبلیغات جراحی چاقی توسط یک پزشک، بدون آن‌‌که اطلاعی از عوارض این جراحی داشته باشد، برای به دست آوردن وزن ایده‌‌آل تن به تیغ جراحی این پزشک داد؛ جراحی‌‌ای که به قیمت از دست دادن جان او تمام شد!
مهسا، خواهر پریسا میگوید: خواهرم توسط پزشکی به نام ط.ع جراحی "اسلیو معده" انجام داد؛ خواهرم می‌‌گفت این پزشک روزانه ده‌‌ها عمل جراحی چاقی انجام می‌‌دهد، خواهرم پس از انجام عمل جراحی به مدت 9 ساعت در اتاق ریکاوری بود؛ وقتی حالش بهتر و ترخیص شد او را به خانه آوردیم، پس از جراحی، درد زیادی داشت اما حالش بهتر بود تا اینکه سه هفته پس از عملش، از ساعت دو نیمه‌‌شب دچار شکم‌‌درد عجیبی شد؛ درد طاقت او را برید و او را به درمانگاه رساندیم؛
در درمانگاه به او سرم وصل کردند و گفتند پس از چند ساعت حالش خوب میشود اما زمانی که به خانه برگشتیم باز هم نمی‌‌توانست درد را تحمل کند و مجبور به انتقال او به بیمارستانی شدیم که در آنجا عمل شده بود؛ پریسا بلند شد و نتوانست روی پای خود بایستد و غش کرد.
پس از ازحال‌‌رفتن این دختر جوان، خانواده او با اورژانس تماس می‌‌گیرند و آمبولانس به محل اعزام شده و به پریسا سرم وصل میشود. به گفته مهسا، فشار خون پریسا افت کرده و به آن‌‌ها توصیه میشود او را با آمبولانس خصوصی به بیمارستان محل جراحی او منتقل کنند اما به دلیل عدم پاسخگویی آمبولانس خصوصی به تماس‌‌های این خانواده، آن‌‌ها مجبور می‌‌شوند جسم نیمه‌‌جان این دختر 28 ساله را به نزدیکترین بیمارستان برسانند.
مهسا میگوید: خواهرم درد می‌‌کشید و در آن بیمارستان نیز فقط به او سرم و مسکن تزریق کرده بودند تا دردش آرام شود؛ با پزشکی که او را جراحی کرده بود تماس گرفتیم و او به ما گفت پریسا را با آمبولانس به بیمارستان (بیمارستانی که دختر جوان در آنجا تحت عمل جراحی اسلیو معده قرار گرفته بود) منتقل کنید که این کار را کردیم؛ در آن بیمارستان گفتند سونوگرافی و آزمایش خون او نرمال است و پزشک او به ما گفت پریسا بهخاطر کم‌‌آبی به این حال افتاده است. پریسا به دلیل جراحی اسلیو معده، نمی‌‌توانست آب زیاد بنوشد و ما نیز بهخاطر همین امر، حرف این پزشک را باور کردیم.
پریسا خوابید و دردش نیز قطع شد؛ مادرم کنار پریسا ماند و من و برادرم که خیالمان از حال پریسا راحت شده بود به خانه برگشتیم؛ تا اینکه تلفن زنگ خورد و به ما خبر دادند که پریسا دچار بی‌‌قراری شدیدی شده است و بعد هم به خانوده‌‌ام گفته شده که به علت نامشخصی فوت کرده است!
به گفته مهسا، خواهر او کاملاً فریب تبلیغات این پزشک را خورده است زیرا به پریسا گفته بود هزاران عمل جراحی موفق انجام داده است اما او را از عوارض این جراحی و خطر مرگ آگاه نکرده بود و تنها، در روز عمل پریسا، برگه‌‌ای به او دادند که در آن، به بی‌‌عارضه نبودن این عمل جراحی اشاره شده بود و پریسا با اعتماد به حرف پزشک، آن برگه را امضا کرد!
نگاهی به سایت این پزشک، نشان می‌‌دهد او برای ترغیب افرادی که از چاقی رنج می‌‌برند، از هیچ تبلیغی دریغ نکرده تاجایی که در سایت خود نوشته است که درصد عوارض جراحی چاقی معده حدود 8 درصد است اما او با انجام بیش از 3000 جراحی لاغری، عوارض کمتر از یک درصد را به ثبت رسانده که یک رکورد جهانی است!
با یک جست‌‌وجوی ساده در صفحات مجازی، به عکس‌‌های بسیاری از نتایج جراحی این پزشک برمی‌‌خوریم؛ برخی افراد، از جمله افراد مشهور، از انجام عمل او رضایت داشته و تشکر کرده‌‌اند و در مقابل، برخی به شدت از عوارض پس از جراحی گلایه دارند.
یکی از کاربران فضای مجازی عکسی از خود منتشر کرده که روی تخت بیمارستان با بخیه‌‌های فروانی خوابیده است؛ در متن این پست، به عوارض پس از جراحی و بستری طولانی مدت به دلیل عوارض ناشی از انجام جراحی چاقی توسط همین پزشک اشاره شده است.
یک کاربر دیگر نیز با انتشار برخی اسناد دادگاهی، مدعی شده که یک بیمار دیگر نیز زیر تیغ جراحی این پزشک جان داده است.
خواهر پریسا میگوید: در دادگاه از پزشک جراح خواهرم شکایت کرده‌‌ایم و البته منتظر نتایج پزشکی قانونی برای پی بردن به علت فوت پریسا هستیم.
باید دید در ایام کرونا که انجام جراحی‌‌های غیراورژانسی ضرورتی ندارد و در شرایطی که پرونده قصور برخی پزشکان روز به روز قطورتر میشود چرا هیچ نهاد و ارگانی نمی‌‌تواند جلودار تبلیغات اغواگرانه برخی پزشکان شود؟
در همین راستا به سراغ دکتر مجید حسن‌‌قمی، متخصص تغذیه و نائب‌‌رئیس انجمن تغذیه ایران رفتیم تا درباره عوارض و اثرات این جراحی‌‌ها و میزان تأثیر آن‌‌ها بر جلوگیری از چاقی اطلاعاتی به دست بیاوریم.
دکتر مجید حسن قمی درباره اعمال جراحی چاقی اظهار کرد: جراحی‌‌های چاقی برای BMI (شاخص توده بدنی) بالای 40 است؛ در این زمینه نیز جراح با فرد صحبت می‌‌کند تا به این مسئله پی ببرد که فرد مراجعه‌‌کننده، قبلاً در رژیم‌‌گرفتن موفق بوده یا خیر؛ قبلاً در موارد چاقی‌‌های کشنده، فرد چاق را قبل از جراحی به یک متخصص تغذیه ارجاع می‌‌دادند تا بررسی کند که فرد، چند بار در گرفتن رژیم غذایی کاهش وزن موفق بوده است.
وی با بیان اینکه جراحی‌‌های چاقی دو نوع است، گفت: یک نوع از جراحی‌‌های چاقی، جراحی‌‌های محدودکننده است؛ در این جراحی‌‌ها که شامل اسلیو معده نیز میشود، قسمتی از معده را برمیدارند و در نتیجه این جراحی‌‌ها تنها کمک می‌‌کند که فرد نتواند غذای زیادی بخورد یا جذب مواد غذایی، با برداشتن بخشی از سیستم گوارشی، کاهش یابد؛ یک نوع دیگر از جراحی‌‌های چاقی نیز موسوم به پیکرتراشی وجود دارد که در این نوع جراحی زیباسازی فرم بدن صورت می‌‌گیرد!
وی با ارائه مثالی افزود: فردی که چاقی شکمی دارد شکمش را با روش‌‌های لیپوساکشن، ابدومینوپلاستی و... جراحی می‌‌کند که هیکل خوش‌‌فرم‌‌تری داشته باشد؛ لیپوساکشن با ایجاد یک سوراخ و ساکشن چربی‌‌ها صورت می‌‌گیرد اما در ابدومینوپلاستی، پوست را می‌‌شکافند و چربی‌‌های زیر آن را خارج می‌‌کنند و پوست اضافه را برمیدارند. در بسیاری از مواردی که در اثر چاق و لاغر شدن پی‌‌درپی یا بارداری، پوست فرد شُل میشود نیز از این روش استفاده می‌‌کنند.
عوارض جراحی‌‌های چاقی چیست؟
قمی با بیان اینکه هر عمل جراحی عوارضی دارد، گفت: هر عمل جراحی، 5 تا 10 درصد خطر مرگ به همراه دارد ضمن اینکه در جراحی‌‌ها، نشت چربی و عفونت نیز ممکن است در محل جراحی رخ دهد؛ همچنین ممکن است در اینگونه اعمال جراحی، آمبولی چربی رخ دهد که این آمبولی می‌‌تواند به ریه، مغز و قلب منتقل شود و باعث بروز سکته مغزی و آمبولی ریوی شود!
جراحی‌‌های چاقی چه قدر موثرند؟
وی ادامه داد: برخی افراد مشتاق هستند که جراحی‌‌های چاقی را انجام دهند و فکر می‌‌کنند تنها با انجام این جراحی از شر چاقی خلاص می‌‌شوند اما نکته مهم این است که علاوه بر ضرورت اطلاع فرد از عوارض و خطر مرگ جراحی‌‌های چاقی، افراد باید به میزان و درصد موفقیت جراحی‌‌های چاقی نیز بیندیشند؛ جراحی‌‌های چاقی به طور کلی بین 65 تا 80 درصد موفقیت‌‌آمیزند یعنی به میزان 65 تا 80 درصد به فرد کمک می‌‌کنند که وزن خود را از دست بدهد اما یک نکته بسیار مهم در این جراحی‌‌ها وجود دارد آن هم اینکه تا زمانی که باور و عادت تغذیه‌‌ای فرد تغییر نکند، این جراحی موفق نخواهد بود.
این متخصص تغذیه یادآور شد: مثلا در جراحی اسلیو معده، حجم معده به 20 درصد کاهش می‌‌یابد و فرد یاد می‌‌گیرد که نمی‌‌تواند بیشتر از یک حجم کم و مشخص، غذا بخورد؛ برای مثال فرد می‌‌داند که معده او به اندازه یک لیوان نوشیدنی جا دارد و به همین دلیل برخی افراد پس از جراحی اسلیو به سمت استفاده از نوشیدنی‌‌های پرکالری می‌‌روند که در حجم کمتر، انرژی بیشتری فراهم می‌‌آورد یا مثلاً فردی که اسلیو کرده می‌‌تواند به راحتی یک شیرینی خامه‌‌ای بخورد اما همان یک شیرینی خامه‌‌ای معادل 30 تا 35 قاشق برنج است!
وی افزود: بنابراین 3 تا 5 سال بعد از جراحی‌‌های چاقی نیز فرد به پله اول باز می‌‌گردد زیرا فرد شیوه زندگی خود را تغییر نداده است و بعد از چند سال، دردسرهای چاقی دوباره گریبان‌‌گیر او میشود بنابراین آنچه در کاهش وزن اهمیت دارد، تغییر باور و شیوه زندگی است.
نتایج پزشکی قانونی و شکایت خانواده پریسا و علت دقیق فوت او هنوز مشخص نشده است اما خانواده وی معتقدند علت فوت او عوارض ناشی از جراحی این پزشک بوده است.
این روزها معضل چاقی، گریبان‌‌گیر جامعه ایرانی شده است که علل اصلی آن، کم‌‌تحرکی، سبک زندگی ماشینی، الگوی غذایی غربی، مصرف بیش از اندازه فست‌فودها و پیروی از رژیم‌‌های غذایی ناصحیح و حتی برخی عوامل ژنتیکی است. بر اساس آمارهای وزارت بهداشت، بیش از 313 هزار مرگ از 380 هزار مرگ سالانه در ایران، ناشی از بیماری‌‌های غیرواگیر است که چاقی زمینه‌‌ساز این بیماری‌‌هاست.
اما باید توجه داشت که بهترین راه کاهش وزن، پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و متناسب و متنوع است و تنها افرادی که تخصص و دانش کافی برای ارائه این رژیم غذایی دارند، متخصصین تغذیه هستند و جراحی‌‌های چاقی نیز بدون رعایت اصول تغذیه‌‌ای مناسب، مؤثر نخواهند بود.
این روزها ارائه رژیم‌‌های غذایی آنلاین و رژیم‌‌های غذایی با نام‌‌های کتوژنیک، مونودایت، کانادایی و... در صفحات اینستاگرام رایج شده است؛ علاوه بر اینکه این رژیم‌‌های غذایی غیراصولی، می‌‌تواند صدمات جبران‌‌ناپذیری به بدن افراد وارد کند، باید در دریافت رژیم غذایی به دو نکته توجه داشت:
اول آن‌‌که رژیم‌‌های غذایی باید توسط متخصصین تغذیه‌‌ای که دارای شماره نظام پزشکی تغذیه هستند ارائه شوند و مربیان باشگاه‌‌ها و افراد غیرمتخصص، به هیچ وجه اجازه تجویز رژیم‌‌های غذایی را ندارند.
دوم آن‌‌که دریافت رژیم غذایی باید همراه با انجام مشاوره باشد؛ در مشاوره‌‌ای که توسط متخصصین تغذیه انجام میشود وزن و قد فرد، سابقه بیماری در او و خانواده، میزان فعالیت و شیوه زندگی فرد، علائم بالینی، کمبود ویتامین‌‌ها و مواد معدنی در خون فرد و بسیاری از فاکتورهای دیگر بررسی می‌‌شوند و بر اساس این معیارها رژیم غذایی اصولی ارائه میشود.