به گزارش مشرق، انتشار خبر هدیه 7600 دلاری (حدود 100 میلیون تومان) ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه به خانواده‌هایی که در این کشور صاحب فرزند می‌شوند نشان می‌دهد که کشورهای بزرگ نیز برای جوان کردن جمعیت خود برنامه‌های جامعی دارند اما در کشور ما نه‌تنها به طور کامل سیاست‌های تشویقی افزایش جمعیت اجرا نمی‌شود، بلکه هنوز آثار سیاست‌های کاهشی جمعیتی وجود دارد و مانع اجرای برنامه‌های جدید جمعیتی می‌شود. بررسی سیاست‌های سایر کشورهای بزرگ و کوچک نشان می‌دهد آثار زیانبار پیر شدن جمعیت، سیاستمداران آن کشورها را به تکاپو انداخته تا جامعه را به افزایش جمعیت تشویق کنند اما در کشور ما هنوز دولتمردان نسبت به اجرای این سیاست‌ها تردید دارند.

 که تاکنون هیچ اقدامی برای اجرای آن نشده است. رشد جمعیت کشور چند سالی است نزولی شده و با توجه به ابلاغیه سیاست‌های کلی جمعیت اما توجهی به آن نشده است. دولت همیشه بار مالی را در اجرا نکردن سیاست‌های جمعیتی بهانه می‌کند، در حالی که جز کاهش میزان موالید در کشور، بیماری ناباروری نیز مزید بر علت شده است تا نرخ رشد جمعیت کشور مسیر منفی را در پیش گیرد. از سویی فشارهای اقتصادی و تغییر سبک زندگی هم باعث شده سن ازدواج در کشور افزایش یابد.

* آیا جمعیت ایران زیاد است؟

موسسات مختلف بین‌المللی کشورهای جهان را بر اساس شاخص تراکم جمعیتی دسته‌بندی کرده‌اند و در این میان، سازمان ملل متحد و بانک جهانی جزو معتبرترین موسساتی هستند که به بررسی این شاخص پرداخته‌اند. به گزارش سازمان ملل متحد، ایران در میان کشورهای جهان رتبه ۱۶۰ را از نظر تراکم جمعیتی از آن خود کرده است. همچنین بر اساس اعلام بانک جهانی، ایران یکصدوچهل‌وهشتمین کشور جهان از نظر تراکم جمعیتی است.

لازم به ذکر است رتبه‌بندی سازمان ملل متحد از میان ۲۳۵ کشور جهان و رتبه‌بندی بانک جهانی از میان ۲۱۵ کشور جهان انجام شده است. 

در مجموع می‌توان گفت در جهان حدود ۱۵۰ کشور وجود دارند که تراکم جمعیتی بیش از جمهوری اسلامی ایران دارند. تراکم جمعیتی ایران حدود ۵۰ نفر بر کیلومتر مربع است. این در حالی است که شاخص تراکم جمعیتی برخی کشورها یا مناطق جهان تا حدود ۲۵۰۰۰ نفر بر کیلومتر مربع می‌رسد. در واقع پرجمعیت‌ترین کشورها یا محدوده‌های جغرافیایی جهان تراکم جمعیتی تا حدود ۵۰۰ برابر ایران دارند. به علاوه، اغلب کشورهای پیشرفته جهان همچون چین، ژاپن، کره، بریتانیا، ایتالیا، فرانسه و بخش‌هایی از آمریکا جزو ۱۰۰ کشور اول در این رتبه‌بندی هستند.

* تراکم جمعیتی ژاپن ۷ برابر ایران است

به گزارش بانک جهانی، تراکم جمعیتی ژاپن به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین کشورهای جهان حدود ۳۴۷ نفر بر کیلومتر مربع است. تراکم جمعیتی ژاپن حدود ۷ برابر ایران است. همچنین تراکم جمعیتی بریتانیا ۲۷۲ نفر بر مترمربع است که بیش از ۵ برابر ایران است. این کشورها که در اصطلاح بین‌المللی توسعه‌یافته محسوب می‌شوند، توانسته‌اند این تعداد جمعیت را در خود جا دهند بدون آنکه ازدحام جمعیت در این مناطق موجب توقف رشد اقتصادی آنها شود، بنابراین مساحت ایران نمی‌تواند محدودیتی برای رشد جمعیتی ایجاد کند و تنها لازم است زیرساخت‌های لازم برای جمعیت بیشتر ایجاد شود.

* آمارسازی مخالفان افزایش جمعیت؛ مانع اجرای سیاست‌ها

دکتر خلیل‌علی محمدزاده، پزشک، دانشیار دانشگاه و فعال حوزه جمعیت درباره نحوه اجرای سیاست‌های جمعیتی در کشور به مقاومتی‌نیوز گفت: در بخش دولتی همیشه دستورالعمل‌هایی در زمینه روش‌های دائمی جلوگیری از باروری شامل وازکتومی و توبکتومی وجود داشته است. انجام این عمل‌ها منوط به داشتن شرایطی است اما در گذشته با بی‌توجهی به این شرایط، حدود یک‌سوم پیشگیری از بارداری در کشور از طریق این روش‌ها انجام می‌شد. محمدزاده تصریح کرد: با مطالعه تطبیقی میزان مرخصی زایمان زنان و مرخصی فرزندآوری مردان در کشورهای مختلف می‌توان به اهمیتی که این کشورها به میزان فرزندآوری، تحکیم بنیان خانواده، تربیت فرزند و نقش مادری می‌دهند، پی برد.

وی با اشاره به برخی سیاست‌های تشویقی کشورهای مختلف برای حمایت از افزایش جمعیت و فرزندآوری گفت: مرخصی زایمان مادران در کشور سوئد ۴ سال (۱۶ ماه همراه با حقوق)، بریتانیا ۶۲ هفته (۳۹ هفته با حقوق)، آلمان ۱۴ هفته با حقوق کامل و ۱۲ تا ۱۴ ماه با ۶۵ درصد حقوق و فرانسه ۱۶ هفته باحقوق و ۳ سال بدون حقوق است. دولت مجارستان در راستای سیاست‌های تشویقی قوانین انتخابات را به گونه‌ای تنظیم کرده است که زنان دارای فرزند، حق رای بیشتری دارند.

 وی در پایان با اشاره به تلاش مخالفان افزایش جمعیت از طریق جعل آمارهای جمعیتی و انتشار آنها در سطوح مختلف تصمیم‌گیری گفت: این اقدامات در عدم اجرای سیاست‌های جمعیتی نقش خود را بخوبی ایفا کرد؛ تا جایی که به‌رغم ابلاغ سیاست‌های کلی جمعیت، بودجه خاصی برای این حوزه اختصاص پیدا نکرد.

کارشناس جمعیت با اشاره به نامه وزیر بهداشت به مقام معظم رهبری گفت: در نامه مذکور نرخ باروری واقعی کشور 84/1 ذکر شده است که با نرخ باروری ادعایی و جعلی 1/2 اختلاف قابل توجهی دارد. با مشخص شدن آمارهای واقعی، باید به سرعت به تدوین و اجرای سیاست‌های جمعیتی به منظور ارتقای میزان باروری کل به بیش از حد جانشینی، برای برخورداری از جمعیتی جوان، پویا و بالنده پرداخت.

* خطرات کاهش جمعیت

دانشیار گروه جمعیت‌شناسی دانشگاه تهران گفت: با توجه به روند کاهشی نرخ رشد جمعیت کشور، چنانچه اقداماتی در راستای اجرای سیاست‌های کلی «جمعیت» که حدود 6 سال پیش مورد توجه بوده است انجام نشود و از طرفی زیربناهای اجتماعی و اقتصادی و... برای کنترل رشد موالید مدنظر قرار نگیرد، جمعیت کشور در 25 سال آینده با رشد منفی همراه خواهد شد.

شهلا کاظمی با بیان اینکه طبق گزارش‌های موجود و مطالعات انجام شده، جز در دهه 60 که رشد موالید به بیش از 2 میلیون نفر در کشور رسید، در 2 دهه بعد (دهه‌های 70 و 80 ) رشد جمعیت کشور در قیاس با میزان مرگ و میر، روندی کاهشی داشته است، تا جایی که رشد فرزندآوری در سال 93 به یک میلیون و 200 هزار نفر رسید. البته رشد جمعیت در چند سال اخیر روند رو به رشدی را طی کرده و میزان تولدها در 3-2 سال گذشته به میانگین سالانه حدود یک میلیون و 600 هزار نفر نیز رسیده است.

 وی اضافه کرد: در دهه 60 جمعیت ایران حدود 50 میلیون نفر بود که سالانه بیش از 2 میلیون تولد در سال اتفاق می‌افتاد اما اکنون که جمعیت کشور به بیش از 80 میلیون نفر رسیده است، تولدهای سالانه با میانگین رشد 5/1 میلیونی همراه است که این روند نشان می‌دهد رقم کل رشد جمعیت در کشور نزولی شده است. کاظمی با بیان اینکه چنانچه سیاست‌های کنترل رشد جمعیت مورد بازبینی قرار نگیرد، با توجه به تغییرات در سبک زندگی، دغدغه آینده شغلی و نیز فشارهای زندگی و... رشد جمعیت در کشور سمت و سوی صفر شدن را در پیش می‌گیرد، گفت: اگر میزان تولد در سال با مرگ و میر یکسان شود، رشد جمعیت منفی خواهد شد.

وی به تجربه صفرشدن نرخ رشد جمعیت برخی کشورهای اروپایی در اواسط قرن بیستم اشاره کرد و افزود: آلمان، سوییس، نروژ و سوئد کشورهای بودند که با رشد منفی جمعیت در حال از بین رفتن بودند که با اجرای سیاست‌های مهاجرت‌پذیری، ارائه کمک‌هزینه ازدواج، ایجاد اشتغال و همچنین سیاست‌های تشویقی، میزان موالید را افزایش دادند و از این بحران خارج شوند.

این استاد دانشگاه افزود: اگر میزان رشد موالید با توجه به جمعیت بیش از 80 میلیونی کشور به یک میلیون و 200 هزار نفر در سال برسد، در مقابل رشد بالای مرگ و میر ناشی از پیرشدن جمعیت کشور در آینده، صفر شدن رشد جمعیت کشور در سال‌های 1420 به بعد دور از ذهن نیست که این پدیده می‌تواند از بعد سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و... خطرآفرین شود.

این جمعیت‌شناس به نظر مقام معظم رهبری درباره توجه ویژه مسؤولان به اجرای سیاست‌های رشد جمعیت کشور اشاره کرد و افزود: ابلاغیه سیاست‌های کلی جمعیت کشور 30 اردیبهشت 93 در 14 بند به دستگاه‌های دولتی و... ابلاغ شد. در این ابلاغیه رهبر انقلاب معتقدند هر 14 بند سیاست‌های کلی جمعیت باید با هم اجرا شود و اگر یک بند آن اجرا نشود، این سیاست جواب نمی‌دهد.

وی با انتقاد از بی‌توجهی مسؤولان نسبت به اجرای این ابلاغیه افزود: مسؤولان در طول حدود 6 سال پس از ابلاغ سیاست‌های کنترل رشد جمعیت کشور، هیچ توجهی به اجرای آن نکرده‌اند. در حالی این ابلاغیه به تمام دستگاه‌ها برای اجرا ابلاغ شده است، متاسفانه هیچ اراده‌ای از سوی مسؤولان برای اجرای آن به چشم نمی‌خورد.

شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجلس شورای اسلامی پیگیر اجرای این بسته سیاستی مهم هستند که البته تاکنون نتیجه‌ای را در بر نداشته است، چرا که دولت نسبت به این موضوع مهم بی‌تفاوت است و دائم بار مالی را بهانه عدم اجرای این سیاست می‌کند.

وی افزود: سیاست‌های کلی جمعیت متاسفانه در جریان اجرای برجام به حاشیه رفت و هیچ مسؤولی به آن توجه ندارد.

وی در ادامه به افزایش بیماری ناباروری در کشور و بی‌توجهی به این موضوع مهم که نقش بالایی در رشد جمعیت کشور دارد اشاره کرد و افزود: متاسفانه 15 درصد زوج‌ها در کشور نابارورند اما هیچ توجهی به این موضوع مهم نمی‌شود. همچنین خیلی از زوج‌هایی که ازدواج کرده‌اند، نگران آینده فرزندان‌شان هستند و بعضا از بچه‌دار شدن پرهیز می‌کنند یا فقط یک فرزند دارند.

* وجود 3 میلیون زوج نابارور در ایران

رئیس مرکز تحقیقات ناباروری می‌گوید در ایران بیش از 3 میلیون زوج نابارور داریم که بیش از میانگین جهانی است.

سیدجلیل حسینی درباره ناباروری در زنان و مردان در آستانه برگزاری چهارمین کنگره سلامت مردان، گفت: در ایران بیش از 3 میلیون زوج نابارور داریم که بیش از میانگین جهانی است. در ایران به نظر می‌رسد دلیل ناباروری زوجین، در 60 درصد موارد مربوط به آقایان و در 40 درصد موارد مربوط به خانم‌هاست و البته در هر دو جنس علل مختلفی دارد. وی تصریح کرد: در آقایان ناباروری به عوامل ژنتیکی، محیطی، تغذیه، دخانیات، آلودگی هوا و عفونت‌ها بستگی دارد، همچنین در خانم‌ها نیز عوامل ژنتیکی و محیطی می‌تواند تاثیرگذار باشد.

 حسینی گفت: اختلالات آناتومی از جمله دلایل ناباروری در خانم‌هاست؛ به این شکل که در خانم‌های مبتلا به انسداد لوله‌های رحمی به دلیل عدم انتقال به رحم، نازایی رخ می‌دهد. مشکل دیگر در جامعه ما بالا رفتن سن بارداری است. ازدواج دیرهنگام یا فاصله طولانی بین ازدواج و بچه‌دار شدن یا فاصله  بیش از حد بین فرزند اول و دوم می‌تواند منجر به کاهش توانایی باروری زوجین شود. 

وی درباره عواملی که نرخ رشد جمعیت را به چالش کشیده و باعث کاهش میزان باروری می‌شود، گفت: در چهارمین کنگره سلامت مردان که همزمان با هفته سلامت برگزار می‌شود، موضوعاتی از قبیل تصادفات، سلامت مردان و مشکلات مردانگی مانند پروستات مورد بررسی قرار می‌گیرد.

منبع: وطن امروز