به گزارش خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران پویا؛ در حال حاضر روند رو به رشد و سریعی را در کشورهای مختلف در استفاده از روش‌های خاص درمانی "طب سنتی" در سیستم بیمارستانی و نظام درمانی آنها شاهد هستیم و سالیان سال است که کشورهای مختلف اروپایی و آمریکایی، طب سنتی را به‌عنوان "طب مکمل" به‌صورت رسمی وارد نظام سلامت خود کردهاند و از توانمندی‌های متعدد این طب در درمان بیماریهای مختلف استفاده میکنند.
اما متأسفانه در کشورمان با وجود اینکه مهد یکی از غنی‌ترین مکاتب طبی دنیا محسوب میشود هنوز طب سنتی و طب ایرانی ــ اسلامی سهم چندانی در نظام سلامت کشور ندارد و تقریباً در بخش‌های بیمارستانی و کلینیک‌ها به‌صورت رسمی هیچ حضوری از طب سنتی مشاهده نمی‌شود.
علت این مسئله را در کجا باید جست‌وجو کرد؟ آیا صرفاً مقاومت برخی در بدنه نظام سلامت کشور در مقابل ترویج و توسعه طب سنتی باعث این امر شده است یا جریانی به‌صورت هدفمند و کاملاً حساب‌شده، صحنه بازی در سیستم درمانی و بیمارستانی کشور را به‌گونه‌ای مدیریت میکند که طب سنتی هیچ اجازه‌ای برای عرض اندام واقعی در این معرکه و نشان دادن قدرت بالای خود در درمان بیماران را نیابد!
در مطلب پیش‌ِرو به یکی از روش‌های درمانی طب سنتی که قدمتی چندصد ساله در کشورمان دارد، پرداخته‌ایم؛ استفاده از "زالو" به‌عنوان مکمل درمان بسیاری از بیماریها در مکتب طب سنتی کشورمان، قدمتی دیرینه داشته است اما امروزه با وجود اینکه امکان استفاده از این روش در سیستم بیمارستانی کشور فراهم است و بیش از دو دهه است که کشورهای مختلفی مانند آمریکا استفاده از "زالودرمانی" در نظام سلامت خود را پذیرفته و از آن استفاده میکنند اما در ایران همچنان سهم چنین روشی در نظام رسمی سلامت کشورمان نزدیک به صفر است آن هم صرفاً به‌دلیل منتسب بودن آن به طب سنتی!
برای نخستین بار، یکی از کلینیک‌های تخصصی زخم در کشورمان حاضر به استفاده از روش "زالودرمانی" در روند درمان انواع زخمها شده است؛ جالب اینکه این اقدام بزرگ و مبارک در این کلینیک در ابتدا با مقاومت و مخالفت برخی مختصصان مواجه شده اما همین متخصصان با مشاهده عینی اثرات درمانی سریع‌تر و قوی‌تر این روش در مقایسه با روش‌های متداول در طب نوین، به‌شدت به این حوزه و روش خاص طب سنتی علاقمند شده و حتی خود اقدام به ارجاع بیماران برای طی مراحل درمان از طریق این روش درمانی شده‌اند!
در ادامه ماحصل بخش اول گفت‌وگو با دکتر مهدیه حسینی؛ متخصص طب سنتی و دکترای فارماکولوژی درباره نحوه باز شدن پای طب سنتی و زالودرمانی به یکی از تخصصی‌ترین کلینیک‌های زخم کشور را می‌خوانیم:
تسنیم: برای شروع، مقداری از رشته و تخصص خود توضیح دهید.
تخصص بنده "فارماکولوژی داینامیک" (داروهای گیاهی) است؛ این رشته در ایران چندان گسترده نیست و در کل بر روی پنجره‌های دارویی کار میکند؛ به‌خاطر علاقه‌ای که به داروشناسی گیاهی داشتم به‌روی مواد مؤثره گیاهان دارویی، طریقه استخراج و اهداف درمانی آنها تحقیق کرده‌ام.
این دغدغه از یک تجربه شخصی به‌وجود آمد، یکی از اقوام دچار سانحه‌ای شد و در طول درمان، زخم بستر گرفت و من برای درمان آن داروی گیاهی را تهیه کردم که خیلی خوب جواب داد؛ در ادامه این داروی گیاهی را موضوع پایان‌نامه‌ام با عنوان "پانسمان بیولوژیک زخم با استفاده از عصاره گیاهان دارویی با تکنیک فناوری نانو" قرار دادم؛ زمانی که مشغول مطالعه به‌روی پایانامه‌ام بودم با گروه درمانی "کلینیک زخم" آشنا شدم و با آنها به همکاری پرداختم.
برخی از بیمارستانها بخشی را به پانسمان زخم اختصاص داده‌اند اما دو کلینیک اختصاصی زخم در تهران وجود دارد؛ بیمارستان عرفان سعادت‌آباد و عرفان نیایش جزء نخستین و پیشتازان این حوزه هستند که به‌طور حرفه‌ای به درمان زخمها از جمله زخمهای دیابتی می‌پردازند.
تسنیم: یعنی شما سعی کردید روش درمانی جدید درمان زخمها با استفاده از عصاره گیاهان دارویی یا روش‌های خاص طب سنتی در درمان زخم را وارد یک بیمارستان بخش خصوصی کنید؟
بله؛ کار بنده در این زمینه 4 سال پیش با همکاری با کلینیک زخم بیمارستان عرفان آغاز شد؛ خوشبختانه مدیران این کلینیک، نظر مثبتی نسبت به "طب سنتی" داشتند اما برخی از جراحان واکنش خوبی نسبت به این حوزه نداشتند که رفته رفته نظر آنها به این روش‌های حوزه طب سنتی در درمان زخم جلب شد!
تسنیم: برای درمان زخم با تکیه به روش‌های طب سنتی، شما چه نوع روش خاصی را به کار گرفته‌اید؟
فارماکولوژی داروهای گیاهی به درمان‌های گیاهی تکیه دارد و بنده بر روی یک نوع "پانسمان گیاهی" کار تحقیقی انجام داده‌ام که برای تولید آن از یک نوع بذر، 6 "فرکشن" یا همان ریزماده موثره استخراج کردم و دز تعریف شده‌ای از آن را در دستگاه "نانو الکتروریس" قرار دادم؛ این دستگاه با ایجاد یک میدان مغناطیسی قوی، عصاره گیاهی را به تار و پود تبدیل کرده و به صورت یک ورقه خیلی نازک در‌می‌آورد که امکان ترکیب با مواد دیگر را دارد و در نهایت به یک پوشش پانسمانی دست یافتیم.
این پوشش با قرار گرفتن بر روی زخمها، روند بهبودی بیمار را تسریع کرده و عفونت آن را کنترل میکند همچنین این امکان وجود دارد که این پانسمان به صورت تک لایه یا با ترکیب با لایه‌های دیگر مورد استفاده قرار گرفته و به عنوان یک پانسمان جاذب برای زخمهای عفونی به کار رود.
پوشش‌های پانسمانی در درمان انواع زخمها به عنوان مکمل درمان استفاده می‌شوند؛ در درمان زخمها مخصوصاً نوع "دیابتیک فوتس" یا همان زخم پای دیابتی، دو روش درمانی به کار می‌رود که مکمل همدیگر هستند؛ این دو روش، جراحی و استفاده از آنتی بیوتیک‌ها هستند و در صورت نیاز از جراحی استفاده میشود و پانسمان و پماد نیز به عنوان مکمل درمان به کار می‌روند.
دستگاه نانو الکتروریس که بنده برای تهیه این پانسنمان گیاهی از آن استفاده کردم هم ساخت ایران است که در بیمارستان امام خمینی در بخش کنسر(سرطان) تولید شده است، مخترعان داخلی این دستگاه را از روی نمونه‌های خارجی آن ساخته‌اند؛ با استفاده از این دستگاه، عصاره تغلیض شده در مخزن قرار می‌گیرد و مورد تابش امواجی در یک شعاع مغناطیسی مشخص قرار می‌گیرد و طی فعل و انفعالاتی، آب آن تبخیر شده و دیواره سلولی گیاه تخریب میشود؛ در انتها تنها تار و پودی باقی می‌ماند اما ماده موثره آن حفظ میشود.
تسنیم: آیا محصول شما یعنی "پانسمان گیاهی" مورد آزمایش قرار گرفته است و در حال حاضر امکان استفاده از آن برای درمان انواع زخمها در حوزه طب سنتی وجود دارد؟
بله این پانسمان کاملا منطبق با آموزه‌های "طب سنتی" است زیرا تمام اجزاء آن از گیاهان دارویی داخل کشورمان تهیه می‌شوند و متد مورد استفاده ما مشابه خارجی ندارد؛ زمانی که تولید طرحم را شروع کردم هیچ بیمارستانی حاضر نبود قدمی برای استفاده از روش‌های درمانی طب سنتی حتی به‌عنوان مکمل‌های درمان بردارد! در نهایت برای تست بالینی بر روی کیس‌های مختلف، با گروه زخم بیمارستان عرفان ارتباط برقرار کردم و خوشبختانه در این بیمارستان، افراد علاقمند به طب سنتی وجود داشتند و طرحم را پذیرفتند؛ بیشتر از 50 درصد مراجعان به کلینیک‌های زخم، مربوط به زخمهای پای دیابتی هستند.
تسنیم: در حال حاضر در کلینیک‌های زخم از پانسمان‌های خاص وارداتی استفاده میشود که قیمت‌های بالایی هم دارند؛ آیا در داخل کشورمان از چنین طرح‌هایی که منجر به تولید پانسمان‌های گیاهی داخلی با اثر درمانی بسیار بالاتر می شود، حمایت خاصی برای تولید انبوه صورت گرفته است؟
خیر؛ در حال حاضر پانسمان‌های گران‌قیمت خارجی هیچ کدام "پایه گیاهی" ندارند و در شرایط حال حاضر، تولید پانسمان‌های داخلی با پایه کاملا گیاهی به‌هیچ عنوان توان رقابت با انواع خارجی را ندارد! از طرفی مافیای دارو اجازه نمی‌دهد که مثلا پانسمان گیاهی ابداعی ما با ابعاد 10 در 10 با قیمت 8 هزار تومان با نمونه‌های خارجی با قیمت‌های بیش از 50 هزار تومان رقابت کند؛ برخی داروخانه‌ها به محض اینکه متوجه شوند که این محصول ایرانی و بر پایه طب سنتی تولید شده آن را رد میکنند.
تسنیم: منظورتان از مافیای دارو چیست و آیا برای دریافت مجوز محصول خود با مانعی مواجه شده‌اید؟
ظاهراً برای گرفتن مجوز تولید این محصول مشکلی وجود ندارد با این وجود 5 سال است که در صف انتظار صدور مجوز هستم! باید کاربرد ویژه‌ای برای این محصول تعریف کنیم مثلاً می‌توانیم این پانسمان را به‌صورت تیپیکال برای درمان یک زخم خاص در نظر بگیریم که با این کار، دیگر وارد رقابت با محصولات دیگر نمی‌شویم؛ نکته دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد این است که نمونه‌های خارجی هیچ‌کدام پایه گیاهی ندارند و قیمت آنها گاهی تا 200 هزار تومان هم می‌‌رسد!
متاسفانه در حال حاضر حتی پمادهای گیاهی داخلی که توسط شرکت‌های دانش‌بنیان تولید می‌شوند و در داروخانه‌های کشور هم وجود دارند اما در هیچ یک از مراکز درمانی جایگاهی ندارند! مثلا قیمت شامپوهای شسشوی زخم آمریکایی حدودا 50 تا 100 هزار تومان است اما یک شرکت دانش‌بنیان داروسازی گیاهی ایرانی پماد "رکوبیزول" را تولید کرده که از بابونه و عسل تهیه میشود که با حجم سه برابری، قیمت مناسبی هم دارد و برای درمان سوختگی‌ها و زخمهای سطحی به کار می‌رود با این حال این محصول در مراکز درمانی کشور جایگاهی ندارد و همه از انواع خارجی استفاده میکنند!
تسنیم: اگر موافق باشید به اصل موضوعی که برای نخستین بار در سطح بیمارستانی در کشورمان انجام شده بپردازیم؛ ظاهراً شما موفق شدید یکی از روش‌های درمانی طب سنتی را وارد بخش درمانی یک بیمارستان کنید و آن استفاده از "زالو" در درمان انواع زخم‌هاست؛ این کار را به چه صورت انجام دادید؟
یکی از بهترین روش‌ها در درمان زخمها که در همه جای دنیا کاربرد دارد، استفاده از "زالو" یا همان leech thrapy به‌عنوان مکمل درمان است؛ بسیاری از زخمها به‌دلیل عدم گردش خون، از بین رفتن اعصاب، شکننده شدن پوست، ضعف سیستم ایمنی بدن ایجاد می‌شوند.
استفاده از زالو باعث جریان یافتن خون در بافتهای آسیب دیده میشود چرا که آنزیمی به نام "هیرودین" در بزاق زالو وجود دارد که به ترومبین و ترومبین باند شده با لخته خون متصل میشود و آن را بلوک میکند و با این عمل موجب رقیق شدن خون و افزایش خونرسانی به بافتهای آسیب‌دیده میشود.
"FDA" (سازمان غذا و دارو) آمریکا، استفاده از زالو به‌عنوان مکمل درمان را در سال 2004 تایید کرده است و در حال حاضر نیز این روش در بسیاری از مراکز معتبر درمانی دنیا به‌کار می‌رود.
تسنیم: یعنی بیش از 16 سال است که استفاده از "زالو" برای درمان بسیاری از بیماریها از جمله زخمها در نظام درمانی رسمی کشوری مثل آمرریکا پذیرفته شده و از آن در بیمارستانها استفاده میشود اما در کشور خودمان که استفاده از زالو قدمتی چندصد ساله دارد، این روش به تازگی و صرفاً در یک بیمارستان به‌کار گرفته شده است؟!
بله متاسفانه همین طور است؛ 4 هزار سال پیش در مدرسه "جندی‌شاپور" کشورمان پروتکل درمانی با استفاده از "زالو" آموزش داده می‌شده است و از همه جای دنیا برای یادگیری قوی‌ترین روش ترمیم زخم به این مدرسه می‌آمدند اما متاسفانه ما قدر دستاوردهای گذشته‌گان خود را نمی‌دانیم.
در حال حاضر، قدرت و اثرات درمانی زالو از لحاظ علمی نیز ثابت شده است اما در کشورمان هنوز هم با ترس و لرز به سراغ آن می‌رویم و به خاطر برخی مواضع و اظهارنظرهای دست‌اندرکاران ناآگاه، کسی جرئت نزدیک شدن به آن در نظام رسمی درمان کشور را ندارد!
تسنیم: در طب سنتی کشورمان، روش‌های درمانی بسیاری قوی در دسترس ما قرار دارد اما صرفاً به‌دلیل انتساب آنها به طب سنتی، این روش‌های درمانی در بیمارستانها و کلینیک‌های کشور جایگاهی ندارند در حالیکه در بسیاری از کشورهای مختلف دنیا استفاده از آموزه‌های طب سنتی و روش‌های خاص درمانی آن مانند زالودرمانی به‌شدت و به‌صورت گسترده در نظام سلامت آن کشورها رایج است اما در ایران که خود صاحب یک مکتب طبی مستقل و پشت‌گرم به عقبه بسیار قوی طب ایرانی ـ اسلامی است، این روش‌های درمانی به‌کار گرفته نمی‌شود و اگر در جایی هم مانند مورد اخیر قرار بر استفاده از مثلا زالو در یک بیمارستان باشد، حتما باید جایی مانند FDA آمریکا آن را تایید کرده باشد! علت این مقاومت در نظام سلامت کشورمان در مقابل طب سنتی چیست؟
اینکه مدیری در مقابل استفاده از روش خاص درمانی که آزمایش خود را پس داده، مقاومت میکند، هیچ توجیهی ندارد؛ مسئولان نطام سلامت کشور یا پزشکان باید به این فکر کنند که "نفع بیمار" در چیست و چه روش درمانی بیشترین اثر را درمان دارد و نباید با این مسائل، برخورد‌های شخصی یا منفعت‌طلبانه داشته باشند.
تسنیم: یعنی علت بخشی از مقاومت در برابر استفاده از طب سنتی در نظام درمانی رسمی و بیمارستانی کشور، برخی نگاه‌های منفعت‌طلبانه بدون درنظر گرفتن منافع بیمار است؟
حتما همین طور است؛ برخی در نظام سلامت کشورمان می‌خواهند به هر قیمتی فقط بر آموزه‌های "پزشکی نوین" پافشاری کنند چرا که سال‌ها فقط پزشکی نوین را آموزش دیده‌اند؛ این افراد بدون اطلاع و آگاهی از توانمندی‌های طب سنتی در درمان بیماریهای مختلف یا گاهی هم به‌صورت مغرضانه در مقابل طب سنتی می‌ایستند البته امروز لااقل مقاومت برخی از پزشکان و متخصصان باانصاف که قدرت درمانگری طب سنتی را به چشم دیده‌اند، شکسته شده است مثلا در بیمارستان عرفان که در حال حاضر از زالو در درمان زخمها استفاده میشود، علت آن نگاه مثبت رئیس کلینیک زخم این بیمارستان نسبت به طب سنتی بوده است.
تسنیم: مقاومت مغرضانه یا ناآگاهانه در برابر طب سنتی و عدم بکارگیری آن به‌صورت رسمی در بیمارستانها و کلینیک‌ها آیا باعث زیرزمینی شدن این فعالیت‌ها و البته محروم شدن مردم از توانمندی‌های طب سنتی در درمان بیماریهای مختلف نمی‌شود؟
بله؛ در حال حاضر برخی از کلینیک‌ها در فضای زیرزمین فعالیت میکنند و به شکل صوری تنها از پروانه یک پزشک استفاده میکنند و به پزشک مربوطه درصد می‌دهند در حالی که خود پزشک در محل حضور ندارد؛ در برخی از مراکز چند نفر به صرف گذراندن چند کلاس طب سنتی، اقدام به زالودرمانی میکنند در حالیکه در زالودرمانی نیاز به اطلاع از سابقه مصرف دارو توسط بیمار است و باید قبل از تجویز آن به تداخلات دارویی توجه شود، مثلا در موردی، بدون بررسی سابقه دارویی، برای یک بیمار از 50 زالو استفاده شده بود که به یک خونریزی غیرقابل کنترل منجر شد!
متاسفانه مقاومت برخی در مقابل طب سنتی در نظام سلامت کشورمان باعث شده که برخی افراد ناآگاه با سوء‌استفاده از طب سنتی به این حوزه آسیب بزنند و گاهی کسانی که قصد دارند در این حوزه گام بردارند با دیدن این افراد پشیمان می‌شوند.
تسنیم: آیا اداره‌کل طب سنتی وزارت بهداشت از کار نو شما در این بیمارستان مطلع شده و آیا حمایت خاصی از شما داشته است؟
بله مطلع هستند البته ما بدون گرفتن مجوز می‌توانستیم تنها از طریق بیمارستان اقدام کنیم اما مدیران کلینیک ترجیح دادند از اداره مربوطه مجوز را هم دریافت کنیم؛ بخش ترویج و توسعه اداره‌کل طب سنتی با ما همکاری کرده و کارهای مربوط به صدور مجوز را بلافاصله انجام دادند و از ما خواستند که از نظارت یک پزشک طب سنتی به‌عنوان مسئول فنی استفاده کنیم و ما هم آن را رعایت کرده‌ایم.
تسنیم: زمانی که شما استفاده از "زالو" در درمان انواع زخمهای بیماران را در کلینیک آغاز کردید، واکنش پزشکان و متخصصان نسبت به این موضوع چگونه بود؟
در اوایل کار، پزشکان عقیده‌ای به این روش‌ها نداشتند اما در حال حاضر که اثرات درمانی شگرف آن را دیده‌اند حتی در موارد اورژانسی، بیماران زخمهای عفونی را به بخش طب سنتی ارجاع می‌دهند! "پای نکروز شده" که خونرسانی در آن متوقف شده و در اغلب موارد منجر به آمپوتاسیون یا همان قطع عضو میشود؛ پزشکان با مشاهده مواردی که چنین بیمارانی در کلینیک طب سنتی درمان شده‌اند، به شدت به آن تمایل پیدا کردهاند؛ در حال حاضر تمایل به استفاده از طب سنتی در برخی مراکز خصوصی بیشتر است چون در این مراکز به روند درمانی بیماران بیشتر اهمیت داده میشود و از طرف دیگر برای خود این مراکز نیز سودآور است چرا که بیمار روند سریع درمان خود با استفاده از توانمندی‌های سنتی را به عینه مشاهده میکند و همین امر برای آن بیمارستان یک برگ برنده بزرگ محسوب میشود.
اما متاسفانه همچنلان تعداد افرادی که در زمینه‌های غیر‌تخصصی خود اظهارفضل میکنند، زیاد است!
تسنیم: آیا تجربه موفق شما در کلینیک زخم می‌تواند باعث ترغیب سایر بیمارستانها و کلینک‌ها برای روی آوردن به روش‌های خاص درمانی طب سنتی در سیستم رایج خودشان شود؟
بله؛ چرا که این کلینیک زخم بالاترین رتبه و رنکینگ را بین کلینیک‌های موجود دارد و زمانی که این کار توسط چنین کلینیکی انجام میشود، بقیه مراکز هم به آن اعتماد میکنند؛ آینده حرفه‌ای طب سنتی و ایرانی تنها زمانی تامین میشود که این طب وارد نظام سلامت رسمی کشور شود و به مراکز درمانی و کلینیک‌ها راه پیدا کند.
تسنیم: آیا در حال حاضر چنین نگاهی برای ورود طب سنتی به نظام سلامت رسمی کشور وجود دارد؟
خیر؛ متاسفانه عده‌ای حتی به فکر جلوگیری از فعالیت همین مراکز معدود هستند؛ در بدنه وزارت بهداشت برخی با این موضوع مخالفند و فقط PHD طب سنتی را قبول دارند؛ وقتی امکان استفاده از چنین تخصص‌هایی در بیمارستانها وجود نداشته باشد نتیجه آن میشود که ورودی دانشگاه‌ها در رشته طب سنتی نزدیک به صفر میشود حتی می‌توان رشته‌های دیگری مثل فارماکولوژی را گسترش و تعلیم داد در حالیکه این رشته 100 سال پیش در مشهد وجود داشته است ...
لینک مشاهده فیلم
(پایان بخش اول)
بیشتر بخوانید